boer en bord

Tuindiners bij de overkant

Kom deze zomer genieten van de allerkortste keten: smakelijke gerechten van producten direct uit de tuin op je bord.

Er zijn wat plekjes vrijgekomen voor het laatste tuindiner op 25 augustus a.s.

Een mooie zomeravond. Een lange tafel letterlijk in de tuin met uitzicht op de gewassen die op je bord liggen. Gezellige mensen. Mooie gesprekken. Smakelijke gerechten die voor een groot deel ter plekke worden klaargemaakt. Heel veel beter kan het niet, toch?

Althans, dat vinden tuinders Sander & Laurens van de biologische Tuinderij de Overkant en kok Cathy van Keetmee. Vanaf het begin van zelfoogsttuin ‘De Overkant’ delen zij hun passie om verse, lokaal geteelde groenten op het bord van de consument te krijgen.

De tuinders dragen zorg voor het voeden en verzorgen van de bodem zodat deze robuuste en gezonde groenten voortbrengt. De kok laat zien hoe je deze goed op je bord krijgt zodat je jezelf er goed mee kunt voeden. Kom je het deze zomer met ons ervaren? Er staan 3 tuindiners gepland: in juni, juli en augustus telkens op vrijdagmiddag.

Na het ontvangst geven de tuinders een rondleiding op de tuin. Zij laten zien welke gewassen er worden geteeld en wat de specifieke kenmerken zijn van deze tuin en de grond. Ook vertellen ze welke keuzes er worden gemaakt bij de teelt.

Ondertussen is kok Cathy druk bezig de laatste hand te leggen aan het eten. Samen met vrijwilligers van de tuin zorgen we ervoor dat de groentes van de tuin omgetoverd worden tot smakelijke gerechten. Een groot deel van de gerechten wordt ter plekke klaargemaakt in de leemoven en buitenkeuken.

Het koken en eten vindt dus plaats in de buitenlucht. Met uitzondering van noodweer, proberen we het zoveel mogelijk door te laten gaan. Passende kleding, goed gemutstheid en enige flexibiliteit zijn dus wel gewenst.

Kosten: €35,- pppk Kinderen zijn van harte welkom. Tot 12 jaar voor de helft van de prijs.

Alle data: vrijdag 16 juni, 14 juli en 25 augustus vanaf 16:00 uur.

Meer info: keetmee@gmail.com
Reserveren: gratis via eventbrite (zie onder) Voor het betaalgemak sturen we voorafgaand het diner een betaalverzoek.

De tuindiners zijn onderdeel van een initiatief van de bd vereniging: Biodynamisch Dineren. Kijk hier voor alle data en initiatieven. www.bdvereniging.nl/biodynamisch-dineren

Van boer tot bord – diner

(bio) Dynamisch Dineren op de (Eko)boerderij zaterdag 29 april a.s.

Laten zien hoe het anders kan: zonder kunstmest, gif en ander kunstgrepen. Dat doen ze graag op ekoboerderij Arink in de Achterhoek. Met veel plezier vertellen John en Lianne over hun kudde van Fries-Hollandse melkkoeien en ander vlees-, en kleinvee op de boerderij. En hoe je koe en bedrijf in balans houdt zonder antibiotica en voer van eigen land. Gaandeweg is de boerderij verbreed en verduurzaamd met als sluitstuk Biotel Achterhoek: een mooi plek om te overnachten en het boerderij leven te ervaren.

Laten zien hoe het anders kan, doen ook eko-koks Irma Vreeman en Cathy Verschoor. Irma kookte jarenlang wekelijks bij het Biotel, zoveel mogelijk met producten van het bedrijf en directe omgeving. Cathy werkt onder naam K.eetmee aan ‘goede voeding op alle fronten’ o.a. als docent en groene cateraar.

Boer en koks slaan de handen ineen en verzorgen op zaterdag 29 april een dynamisch diner waarbij beiden uitleg geven over de totstandkoming van de producten en gerechten op het bord. De ingrediënten van het diner komen grotendeels van de Ekoboerderij Arink en andere biologisch-(dynamische) boerderijen uit de regio.

Datum en tijd: zaterdag 29 april. Ontvangst om half 5, gevolgd door rondleiding op het bedrijf
Locatie:
Ekoboerderij Arink / Biotel Achterhoek. Gasteveldsdijk 6, 7137 PD Lievelde

Kosten: €55,- p.p. inclusief 1 welkomstdrankje

Informatie en reserveren: reserveren via eventbrite (zie onder) of mail naar: info@keetmee.nl
nb wilt u na afloop van het diner blijven overnachten in het Biotel? Dan kunt u dit direct mailen info@biotelachterhoek.nl, telefonisch contact opnemen of het contact formulier op de website invullen.


*biodynamische diners zijn een initiatief van de BD vereniging. Kijk op de agenda voor alle diners.

Ieder z’n tuin

Iedereen zou eigenlijk z’n eigen tuin moeten hebben‘, zei ik tegen tuinder Laurens toen we uitkeken op het veld. ‘Ja, snap jij dat nou, dat mensen niet gewoon hun eigen groente telen? Zo moeilijk is dat toch niet? Nou, dat was niet wat ik bedoelde.

Ik snap heel goed waarom mensen geen moestuin hebben. Ik heb het ook weleens geprobeerd hoor, zo’n tuin. Wat een gedoe. Staan net die zorgvuldig opgekweekte plantjes erin, heeft binnen no-time een heel leger naaktslakken de boel gereduceerd tot groene sprietjes. Nee, laat iemand anders maar lekker zwoegen, ik kom wel oogsten. Om dan die knisperverse groenten om te zetten in lekkere maaltijden.

Waarom zou je zelf gaan oogsten?’, vroeg de buurvrouw

toen ik haar vertelde over de nieuwe zelfoogsttuin. ‘Ze brengen het toch ook bijna voor de deur?’ Ja, daar had ze wel een punt, zeker toen het een paar dagen regende. Lekker dan, in de zeikregen met je fiets voor die paar groenten. Er zijn efficiëntere manieren om je boodschappen te doen en het is zeker niet goedkoper dan de buurtsuper met bonusaanbiedingen. En toch ben ik dat al snel vergeten als ik de tuin opkom (het wordt namelijk ook wel weer een keer droog).

Juist omdat je het zo druk hebt met baan, studie en kinderen, zeg ik in gedachten tegen de buurvrouw, ‘En je de hele middag met je hoofd achter een scherm hebt gezeten. Je kinderen de groenten misschien wel eten als ze ze zelf geplukt hebben.

Rondje over de tuin

We doen een rondje over de tuin. De paksoi is helaas doorgeschoten, ik pluk de bloemetjes voor de salade. Kijk, er zijn peultjes, zegt Sander. Pluk maar lekker veel, het is te veel werk om in de groenten pakketten te doen. Ik ontmoet andere zelfoogsters en we wisselen recepten uit. De verse kruiden komen eraan, en er is heel veel knoflook. Als eerste gaan de bloemstengels in de pakketten met een mooie krul erin. Misschien is het nostalgie. Vroeger bij opa (ook een tuinder) liepen we ook altijd eerst een rondje door de tuin.

De tijd moet er zijn

Maar misschien is het niet waar, het moet er ook de tijd voor zijn. Een moestuin, zelfoogst-, of groentenabonnement kan ook stress opleveren. Net als voor sommige het elke dag weer bedenken en klaarmaken van je maaltijd. Vroeger kon ik me niet voorstellen dat ik een groentenabonnement zou afnemen van de bioboer. ‘Je wilt toch zelf bepalen wat je eet’. Want met een tuin is het maar afwachten wat je op je bord krijgt. Een reden waarom mensen ook weer afhaken na een tijdje: ‘we gooiden teveel groenten weg, de kinderen lustten het niet, het was teveel moeite.’ Bedenk dus goed waar je op instapt. Want de boer rekent op jou, als afnemer, ook als de paksoi is doorgeschoten. Net als jij op de boer kunt rekenen dat ‘ie in de zeikregen of juist hitte voor jou aan het werk is. (Nou ja, niet alleen voor jou hoor. ‘Kan ik mijn oud-collega’s mijn nieuwe kantoor laten zien, zegt Sander, terwijl hij met een wijds gebaar over de tuin wuift’).

Wij oogsten hier geluk

Er gelden andere regels op deze tuin die niks te maken hebben met winstmaximalisatie, efficientie, marktwerking en kiloknallers. Maar alles met direct contact met de teler, zorg voor de bodem, contact met de natuur, goede producten, aandacht, gemeenschapszin, menselijke maat. En durf ik het te zeggen: geluk? Want oh, wat kun je blij worden als je over zo’n veld wandelt. Bioboeren weten dat moeilijk te ‘vermarkten’, maar deze toekomstboeren slaagden daar goed in: ‘wij oogsten hier geluk‘.

Weet dus waar je aan begint…

Je hoeft natuurlijk niet perse deelnemer te worden van een zelfoogsttuin. Je kunt ook een groente abonnement nemen, groenten kopen in de boerderij winkel, aanhaken bij de Herenboeren, naar de markt gaan, fietsen voor je eten. Of je producten bestellen bij zoals hier in Deventer bij de lokale streekkruidenier De Gouden Pompoen. Die haalt de producten bij lokale tuinders en brengt ze bij je thuis. Kun je gelijk ook je andere boodschappen bestellen. Ieder z’n tuin. Misschien zit er bij jou ook wel een bioboer in de buurt?

Zaterdag 12 juni was er open tuin bij zelfoogsttuin de Overkant in Twello. De tuinderij biedt sinds kort de mogelijkheid tot zelf oogst. Je kunt ook een abonnement nemen of je groenten bestellen. De tuin is gevestigd op het land van zorgboerderij Sterrenland langs de Meermuidenseweg in Twello vlak langs de IJssel. Hier is de familie Margry al in 1979 begonnen met de teelt van biologische groenten. SInds 2020 worden de groenten door Laurens van Zwol en Sander Bakkenist geteeld en verzorgd. Dit voorjaar is de tuin verzelfstandigd en voortgezet onder de naam Biologische Tuinderij de Overkant.

Ei vrij?

‘En wat is er mis met de eitjes van mijn kippen?’, barstte de vrouw uit, ‘Mogen we dat ook al niet meer eten. Er mag tegenwoordig helemaal niks meer voor de vega politie op de stoep staat.’ Okeeee…. Enigszins beduusd, nam ik de flyer weer terug. Het leek ons wel ‘geinig’: na een vegetarisch kerstdiner een ‘ei-vrij’ paaslunch te organiseren. Alles stond in de steigers, we waren net bezig de promotiecampagne op te starten, toen Corona roet in het eten gooide en het hele feest niet door ging. De opmerking van de vrouw liet me echter niet los. ‘Wat is er eigenlijk mis met het eten van eieren, zeker als ze uit ‘betrouwbare bron’ komen?

vegetarisch of veganist

Vooropgesteld, ik eet eieren: elk weekend bij het ontbijt, als onderdeel van de warme maaltijd of in gebak. Ik ben wat je noemt een ‘lacto-ovo’ vegetarier. Dat wil zeggen dat ik in principe geen producten van gedode dieren eet zoals vlees en vis, en ook geen producten zoals gelatine (van huid of beenderen) en kaas (met kalfsstremsel). Mensen die helemaal geen vlees, vis en dierlijke producten (zoals zuivel, eieren en honing) eten en ook geen dierlijke producten (zoals leer en wol) gebruiken zijn “veganisten“.

Ik eet zelf dus wel zuivel, vooral in de vorm van yoghurt en in beperkte mate kaas (met vegetarisch stremsel, de kaas wordt natuurlijk wel gemaakt van melk) en roomboter. En eieren dus. Sommige voedingsstoffen zijn niet (vit. B12) of moeilijker (omega 3 vetzuren, calcium, ijzer) op te nemen uit plantaardige voedingsmiddelen of teveel bewerkt (margarine). Vandaar mijn keuze om wel een deel dierlijke producten te blijven eten. Ik snap ook het streven van veganisten om helemaal af te zien van elke vorm van exploitatie van dieren. Ieder zal voor zichtzelf moeten afwegen wat daarin acceptabel is.

Het blijft echter een compromis.

Persoonlijk heb ik dus niet zo’n bezwaar tegen het eten van eieren, zeker niet als ze van eigen kippen komen die lekker in de tuin scharrelen. Ik heb de afgelopen dagen in een huisje gebivakkeerd met een heerlijke ecologische tuin waar 2 kippen parmantig rondstapte. Ik heb echt genoten van deze prachtige beesten, die ook nog eens gezellig alle etensresten kwamen verwerken. Kippen hebben geen haan nodig om eieren te produceren, die zijn slechts nodig om de eieren te bevruchten om kuikentjes te produceren. Zolang je de eieren weghaalt, blijft de kip eieren leggen om haar ‘nest’ te vullen. Normaal heeft een kip max. 3 legsel per jaar, dat zijn 10-30 eieren. Een legkip legt gemiddeld 300 eieren. Dat is een enorme opgave ! Op kleine schaal kun je dat nog wel reguleren bijvoorbeeld door niet alle eieren op te eten en een deel van de eieren terug te voeren aan de kip.

Alternatief ?

Niet iedereen heeft echter de beschikking over een tuin waar je eigen kippen kunt houden. Het minst slechte alternatief is om in ieder geval biologische of bio-dynamische eieren te kopen: de kippen krijgen in ieder geval meer bewegingsruimte met beschutting, kunnen natuurlijk gedrag vertonen zoals het nemen van stofbaden, behouden hun snavels en leven in groepen. Maar vergis je niet: ook hier worden kippen natuurlijk gebruikt voor hun ‘legvermorgen’ en na 2 jaar afgedankt en komen ‘nutteloze’ haantjes niet voor. Bewust consumeren dus met en met mate. En waar mogelijk eieren vervangen door plantaardige alternatieven:

https://i0.wp.com/www.fodmapfoodies.nl/wp-content/uploads/2017/08/foto-egg-replacers-526x400.jpg?resize=526%2C400&ssl=1
Keetmee teevee over ei-vervanger
Geen ei meer te vinden? Of genoeg eieren gegeten met Pasen? Kijk wat je kunt gebruiken als ei-vervanger

Lekker lokaal

Gala en Svatava

Zeg eens eerlijk, welk appeltje kies jij? Links of rechts? De linker is een regulier Gala appeltje uit de lokale supermarkt, de rechter een Svatava appel van een lokale biologische fruitkwekerij. Toegegeven, toen mijn lokale streekkruidenier deze appels bezorgde, fronste ik ook even de wenkbrauwen. Ik bedoel, er kan natuurlijk weleens wat mis gaan maar er zijn grenzen. Alvorens mijn beklag te doen, toch maar even de proef op de som nemen. Er kwam een prachtig, gaaf appeltje tevoorschijn onder de ruige schil: heerlijk fris zuur, maar niet te, en lekker stevig. ‘Het ziet er niet uit, maar is wel heel lekker’, was de conclusie.

t Is niet altijd wat het lijkt

Hoogstamfruit
De ´Svatava´ appel is genoemd naar een rivier in Tsjechië, die in Duitsland ontspringt. Het is een nieuw schurftolerant ras en daarom geschikt voor ecologische teelt. De appel is afkomstig van lokale biologisch fruitteler Hekkert uit Terwolde -op nog geen 10 km afstand van mijn huis- aan de overkant van de IJssel. Hekkert is gespecialiseerd in hoogstamfruit. Hoogstamboogaarden zijn van oudsher kenmerkend voor het rivierengebied maar zijn sinds de jaren vijftig praktisch uit het landschap verdwenen. Net als de grote diversiteit aan appelrassen. Laagstamteelten zijn lucratiever en het is nu eenmaal makkelijker (en goedkoper) om veel van hetzelfde te produceren. Dat lijkt efficiënt, maar is een groot risico voor de biodiversiteit.

Veel van hetzelfde
En zo kan het voorkomen dat er in de supermarkt eigenlijk altijd dezelfde soorten appels te vinden zijn. Ruim van tevoren worden prijs- en leveringsafspraken gemaakt met telers. Ze voldoen aan vastgestelde normen qua grootte, smaak en uiterlijk. Makkelijker voor het transport ook als alle appeltjes dezelfde grootte hebben, passen dezelfde hoeveelheden in een kist. Appels worden massaal uit Chili of Nieuw-Zeeland geïmporteerd ook als er in Nederland genoeg aanbod is. Supermarkten doen aan winstmaximalisatie, dus als het elders goedkoper kan dan gaan ze daarvoor. Voldoen ze niet aan de norm dan worden complete oogsten afgekeurd en weggegooid. Als daar in toenemende mate kritiek op komt, worden appeltjes herpakt en als ‘Buitenbeentjes’ verkocht. Geeft ons als consument toch het gevoel dat we goed bezig zijn.

Is dit cynisch? Het hele systeem is cynisch.
Want ondertussen worden we constant om de oren geslagen ‘dat biologisch te duur is’ of ‘de wereld niet kan voeden’ of erger nog ‘de consument er nu eenmaal om vraagt’.
Hûh, ik?

Eerlijk gezegd had ik hier vroeger geen benul van. Ik kocht altijd dezelfde, keiharde groene Granny Smith om zo te eten en Goudreinetten voor de taart. Geen idee dat er zoveel soorten zijn (alleen in Nederland al een kleine duizend variëteiten!) die soms alleen in een bepaalde streek groeien of maar beperkt aantal weken in het jaar te koop zijn.

‘Gaaf hè?’ zegt Erik de streekkruidenier, die ‘s avonds laat de boodschappen nog komt bezorgen, ‘De appels komen zo van de boom, ik zag ze nog hangen bij Hekkert’

Voldoening
En hiermee komen we bij iets waar ik vroeger ook geen benul van had: wat een enorm plezier en voldoening geeft het om te weten waar je eten vandaan komt; wat een ontdekkingen aan smaken en soorten. Hoe fijn is het te weten dat je bijdraagt aan een gezond systeem en niet aan eentje die de aarde uitput en kapot maakt. Maar vooral dat je een lokale ondernemer steunt met hart voor zijn/haar product en klanten en niet een anonieme multinational die alleen uit is op winst. Ik hoop dat veel mensen die afgelopen maanden misschien voor het eerst bij een lokale bio boer kwamen, dit ook ontdekt hebben.

Koop bio – koop lokaal en van het seizoen.

Niet alleen omdat het beter is voor de Aarde, maar voor ons allemaal.
En je er ook nog eens blij van wordt.

Gezwicht voor groenten

Ik ben gezwicht voor een groenten abonnement. Eerlijk gezegd ging het mij niet eens zozeer om de groenten, maar wel om het idee erachter. Ik ben namelijk ‘aandeelhouder’ van een plaatselijke biologische boerderij. Elke week ontvang ik een aandeel in de oogst waarvoor ik de boer(in) een vooraf vastgesteld bedrag betaal. Over en weer levert dit een grote betrokkenheid op: de boer(in) weet voor wie zij teelt en andersom weet ik waar mijn groenten vandaan komen. Deze constructie heet CSA (Community Supported Agriculture): een door de gemeenschap gedragen landbouw.

huiverig?

Aanvankelijk was ik nogal huiverig voor het idee een samengesteld groenten-pakket te ontvangen. Ik bedoel, heb je trek in andijvie krijg je boerenkool of weer knollen. Maar nu kan ik zeggen dat het oogstaandeel een aantal voordelen oplevert die ik van tevoren niet had voorzien:

Geen keuzestress

  • minder keuzestress: mijn weekmenu wordt grotendeels bepaald door wat er in het oogstaandeel zit en dat is gegarandeerd biologisch, van het seizoen en streekgebonden. (hoef ik niet meer in de winkel te dubben tussen biologische boontjes uit Kenia of reguliere maar lokaal);

Variatie en diversiteit

  • meer variatie en diversiteit: die had ik ook niet verwacht maar normaal koop je toch vaak dezelfde bekende groenten. In de eerste maanden heb ik bijna 15 (!) soorten groenten (her)ontdekt die ik zelf nooit zou kopen laat staan zou weten klaar te maken. Bovendien bevat de oogst veel groenten die in de reguliere winkels niet te krijgen zijn.

Meer creativiteit

  • meer creativiteit: en als je die mooie groenten hebt moet je ook nog uitvissen wat je ermee kunt: veel geslaagde en minder geslaagde experimenten hebben zich afgespeeld in mijn keuken.

Maar het allerleukste zijn de berichten die mijn boerin met de groenten meestuurt. De zogeheten meelevertjes:

Helaas, de andijvie is bevroren maar we hebben deze week wel heerlijke boerenkool!’

Oogstfeest op CSA de Oosterwaarde in Diepenveen

Bekijk het filmpje en het artikel over 25 jaar CSA Oosterwaarde met grondlegger Tineke Bakker. https://www.rtvoost.nl/nieuws/318128/Kritische-consument-blij-met-jubilerende-biologisch-dynamische-boerderij-De-Oosterwaarde