Koken zonder vlees(vervanger)

Wil je ook vaker ‘koken zonder vlees’? Dan kan het leuk zijn om mee te doen met een initiatief als ‘de Nationale week zonder vlees (en zuivel)’. Je laat een week lang het vlees staan, om te kijken hoe dat bevalt en waar je tegenaan loopt. Ondertussen krijg je allerlei tips, recepten en inspiratie. Ook voor mensen die al (regelmatig) vegetarisch eten een leuke manier om nieuwe inspiratie op te doen. Wat ik wel jammer vind, is dat er vaak vleesvervangers gepromoot worden. En dat is helemaal niet nodig. Je kunt prima koken zonder vleesvervanger!

Nationale week zonder vlees

De ‘Nationale week zonder vlees‘ is geïnitieerd door Hippe Vegetarier Isabel Boerdam. Geen vlees consumeren, als is het maar een week, verlaagt de milieudruk van je voeding aanzienlijk. Je bespaart bijvoorbeeld op de uitstoot van broeikasgassen die bijdragen aan klimaatverandering en watergebruik en uiteraard op dierenleed.

Wanneer je als volwassene deze week geen vlees en zuivel eet bespaar je wel 193 liter water en 80 kilometer autorijden.
Dat is 18% minder water en 41% minder kilometer autorijden aan CO2 uitstoot dan iemand die wél vlees en zuivel eet!

bron: week zonder vlees website
Carne vale

De week zonder vlees is niet voor niks begin maart georganiseerd. We zitten namelijk midden in de vastentijd: deze is van Aswoensdag (na carnaval) tot aan de Pasen en duurt in totaal 40 dagen. In de Katholieke kerk betekende dat in de vastentijd afgezien werd van vlees en soms ook zuivel. Carnaval zou afkomstig zijn van carne vale – ofwel ‘vaarwel aan het vlees’). Tegenwoordig wordt dat meer meer zo strikt gehanteerd, maar het kan geen kwaad om je eetgewoonten af en toe eens onder de loep te nemen. En dergelijke initiatieven (evenals de vele aanbiedingen voor vleesvervangers in de winkels!) kunnen je net dat zetje geven om weer eens wat anders te proberen.

Zelf heb ik altijd een beetje moeite met de term ‘vleesvervanger’ (vleesopvolger las ik laatst), want wat bedoelen we daar nu eigenlijk precies mee? En moet vlees wel vervangen worden? En zijn vleesvervangers ‘gezonder’ dan vlees, zoals veel mensen denken.

Vleesvervanger

Een vleesvervanger kan de smaak, textuur en vorm benaderen van vlees. Het lijkt op iets wat je al kent (burger, worstje, gehakt) en is daarom makkelijk in te passen in je maaltijd. Daarmee is het niet perse gezond of qua voedingswaarde hetzelfde als vlees. Veel vleesvervangers die je in de supermarkt aantreft zijn zwaar bewerkt en bevatten ook veel zout en andere toevoegingen. De meer traditionele ‘vleesvervangers’ (zoals tofu, tempeh en seitan) zijn weinig bewerkt en volwaardige eiwitbronnen die al eeuwen in bijvoorbeeld Aziatische landen tot het standaard menu behoren. Je moet ze wel weten klaar te maken want deze pure eiwitten smaken van zichzelf naar niks.

Eiwitten smaken naar niks – je moet ze lekker maken
Niet nodig

Heb je een menu rijk aan peulvruchten en/of noten, dan is een vleesvervanger niet nodig. Om de smaak, textuur en vorm van vlees te benaderen, kun je gebruik maken van de volgende technieken die ook bij het bereiden van vlees worden toegepast:

  • goed kruiden, gebruik bv ‘vleeskruiden’ of rooksmaak (gerookte paprikapoeder)
  • grillen of bakken
  • let op de ‘bite’, gebruik bv paddenstoelen voor een vleesachtige structuur en umami (hartige) smaak (niet zozeer voor de voedingswaarde)
  • wees niet te bang voor tekorten. De hoeveelheid dierlijke eiwit die we met z’n alle consumeren is veel meer dan nodig of wenselijk. Dus een beetje minder kan echt geen kwaad.
  • varieer en combineer en laat je inspireren door de vele (nieuwe) producten op de markt en ga vooral op avontuur
Verruiming kookrepertoire

Het allergrootste voordeel van een dag, een week of langer zonder vlees is natuurlijk de milieu impact en het verminderen van dierenleed. Let je daarbij ook nog een beetje op de samenstelling en herkomst dan heb je een voedingspatroon die op vele fronten superieur is. Bovendien verruim je je kookrepertoire aanzienlijk. win-win-win!

-Friends not food-
duurzaam kerstmenu

Duurzaam kerstdiner

Het Duurzaamheidscentrum Deventer vroeg mij om een duurzaam kerstdiner samen te stellen. Dat vond ik een mooi opdracht. Met feestdagen of bijzondere gelegenheden zijn we maar wat snel geneigd om even onze principes opzij te zetten. Ach, deze ene keer in het jaar.

Het mag toch ook wel even feestelijk zijn,
zeker nu we ook nog in een lockdown zitten.


Nu klopt het dat het vooral gaat om wat je het merendeel van het jaar doet en een keertje de teugels laten ‘vieren’ is natuurlijk helemaal niet erg. Maar eigenlijk is het een heel raar idee. Alsof het een grote opoffering moet zijn om duurzaam te leven. Wat een onzin. En alsof je principes zomaar even aan en uit kunt zetten. Je kunt je ook afvragen waarom je dat zou moeten doen.

Vegetarisch, het nieuwe normaal
Zo at ik al een aantal jaren vegetarisch, behalve met kerstmis. En in eerste instantie vond ik dat ook geen probleem. Mijn vader maakt een ‘killing’ kerstkonijn (pun intended) waar we allemaal erg van kunnen genieten. Maar op een gegeven moment vond ik het niet meer fijn om vlees te eten, ook niet die ene keer per jaar. Het heeft enige tijd geduurd voordat ik dat ook gewoon kon zeggen. Maar uiteindelijk heb ik wel gemerkt dat het een stuk makkelijker is om maar gewoon ‘uit de kast te komen’. En waar ik vroeger mensen nog weleens waarschuwde als ik voor ze kookte ‘maar het is wel vegetarisch hoor’, ga ik er tegenwoordig steeds meer vanuit dat vegetarisch ‘het nieuwe normaal is’.

Je hoeft ten slotte geen vegetariër te zijn
om vegetarisch te eten.

Het grote voordeel: iedereen kan mee-eten! Ter ‘compensatie’ voor de vleeseters staat er een pompoen rollade op het menu, een feestelijk gebraad om op tafel aan te snijden. En ‘kaviaar’ van Beluga linzen, dat zijn prachtige diepzwarte linzen die niet kapot koken.

Het kerstdiner is gemaakt met seizoensgroenten, natuurlijk. En niet alleen omdat het idioot is om met kerst aardbeien te eten die dan van de andere kant van de wereld moeten komen. Het is ook gewoon niet te eten. De seizoensgroenten voor dit menu zijn: rode biet, pompoen, veldsla, spruitjes, knolselderij en stoofperen, best veel eigenlijk. En alles biologisch en liefst lokaal geteeld.

Geen stresskip
Verder draagt een duurzaam kerstdiner liever niet bij aan de verpakkingsberg – anders zouden we natuurlijk gewoon een kant en klaar kerstmenu kunnen kopen en in de magnetron gooien-. Dus, we maken alles zelf, zonder pakjes en zakjes! Daarbij moet het ook niet al te ingewikkeld zijn, want niemand zit te wachten op een stresskip met kerst. Een groot deel valt vooraf al te maken – en ik laat je zien hoe – zodat je op de dag zelf voornamelijk je mooiste tafellinnen en glimlach te voorschijn hoeft te toveren.

Bestellen
Tenslotte kun je alle ingrediënten bestellen bij de lokale Streekkruidenier de Gouden Pompoen, en deze bezorgt het ook nog eens bij je thuis. Tenminste, als je in Deventer en direct omgeving woont en anders zoek je iemand in de buurt. Want we steunen natuurlijk ook graag de lokale economie!

Oja, het menu:

Caprese van biet en mozzarella

Pompoenrollade * Knolselderij puree * Geroosterde spruitjes * Linzenkaviaar * Stoofpeertjes

Sinaasappeltaartje

Hele fijne en gezonde feestdagen!