tofu Archieven · natuurlijk koken en eten

Koken zonder vlees(vervanger)

Wil je ook vaker ‘koken zonder vlees’? Dan kan het leuk zijn om mee te doen met een initiatief als ‘de Nationale week zonder vlees (en zuivel)’. Je laat een week lang het vlees staan, om te kijken hoe dat bevalt en waar je tegenaan loopt. Ondertussen krijg je allerlei tips, recepten en inspiratie. Ook voor mensen die al (regelmatig) vegetarisch eten een leuke manier om nieuwe inspiratie op te doen. Wat ik wel jammer vind, is dat er vaak vleesvervangers gepromoot worden. En dat is helemaal niet nodig. Je kunt prima koken zonder vleesvervanger!

Nationale week zonder vlees

De ‘Nationale week zonder vlees‘ is geïnitieerd door Hippe Vegetarier Isabel Boerdam. Geen vlees consumeren, als is het maar een week, verlaagt de milieudruk van je voeding aanzienlijk. Je bespaart bijvoorbeeld op de uitstoot van broeikasgassen die bijdragen aan klimaatverandering en watergebruik en uiteraard op dierenleed.

Wanneer je als volwassene deze week geen vlees en zuivel eet bespaar je wel 193 liter water en 80 kilometer autorijden.
Dat is 18% minder water en 41% minder kilometer autorijden aan CO2 uitstoot dan iemand die wél vlees en zuivel eet!
bron: week zonder vlees website

Carne vale

De week zonder vlees is niet voor niks begin maart georganiseerd. We zitten namelijk midden in de vastentijd: deze is van Aswoensdag (na carnaval) tot aan de Pasen en duurt in totaal 40 dagen. In de Katholieke kerk betekende dat in de vastentijd afgezien werd van vlees en soms ook zuivel. Carnaval zou afkomstig zijn van carne vale – ofwel ‘vaarwel aan het vlees’). Tegenwoordig wordt dat meer meer zo strikt gehanteerd, maar het kan geen kwaad om je eetgewoonten af en toe eens onder de loep te nemen. En dergelijke initiatieven (evenals de vele aanbiedingen voor vleesvervangers in de winkels!) kunnen je net dat zetje geven om weer eens wat anders te proberen.

Zelf heb ik altijd een beetje moeite met de term ‘vleesvervanger’ (vleesopvolger las ik laatst), want wat bedoelen we daar nu eigenlijk precies mee? En moet vlees wel vervangen worden? En zijn vleesvervangers ‘gezonder’ dan vlees, zoals veel mensen denken.

Vleesvervanger

Een vleesvervanger kan de smaak, textuur en vorm benaderen van vlees. Het lijkt op iets wat je al kent (burger, worstje, gehakt) en is daarom makkelijk in te passen in je maaltijd. Daarmee is het niet perse gezond of qua voedingswaarde hetzelfde als vlees. Veel vleesvervangers die je in de supermarkt aantreft zijn zwaar bewerkt en bevatten ook veel zout en andere toevoegingen. De meer traditionele ‘vleesvervangers’ (zoals tofu, tempeh en seitan) zijn weinig bewerkt en volwaardige eiwitbronnen die al eeuwen in bijvoorbeeld Aziatische landen tot het standaard menu behoren. Je moet ze wel weten klaar te maken want deze pure eiwitten smaken van zichzelf naar niks.

–Eiwitten smaken naar niks – je moet ze lekker maken–

Niet nodig

Heb je een menu rijk aan peulvruchten en/of noten, dan is een vleesvervanger niet nodig. Om de smaak, textuur en vorm van vlees te benaderen, kun je gebruik maken van de volgende technieken die ook bij het bereiden van vlees worden toegepast:

goed kruiden, gebruik bv ‘vleeskruiden’ of rooksmaak (gerookte paprikapoeder)
grillen of bakken
let op de ‘bite’, gebruik bv paddenstoelen voor een vleesachtige structuur en umami (hartige) smaak (niet zozeer voor de voedingswaarde)
wees niet te bang voor tekorten. De hoeveelheid dierlijke eiwit die we met z’n alle consumeren is veel meer dan nodig of wenselijk. Dus een beetje minder kan echt geen kwaad.
varieer en combineer en laat je inspireren door de vele (nieuwe) producten op de markt en ga vooral op avontuur

Verruiming kookrepertoire

Het allergrootste voordeel van een dag, een week of langer zonder vlees is natuurlijk de milieu impact en het verminderen van dierenleed. Let je daarbij ook nog een beetje op de samenstelling en herkomst dan heb je een voedingspatroon die op vele fronten superieur is. Bovendien verruim je je kookrepertoire aanzienlijk. win-win-win!

Vegetarische pate

Ah pate, klassiek Frans vleesgerecht bij uitstek. Oorspronkelijk een mengsel met lever om deze langer te kunnen bewaren. Gemalen vlees en vet met kruiden, room en wijn of calvados in een met vetspekplakjes beklede vorm lang en op lage temperatuur gegaard. Is er nog iemand die het zelf maakt? Kan het ook anders? Kan het ook vega? Yes, it can and yes, you can make it! Lekker op een toastje met een goed glas wijn erbij. Tijdens feestjes en feestdagen vind je deze lekkernij vaak op tafel.

In Frankrijk at ik pate voor het eerst als voorgerecht. Mijn hemel, een hele plak en toen moest het diner nog beginnen! Toen we na een paar happen over wilden gaan naar het hoofdgerecht – het kon toch niet de bedoeling zijn dat we alles opaten?- kwam de chef op hoge poten uit de keuken om te vragen wat er mis wat met zijn pate. Niks, het was heerlijk. En enigszins bedremmeld aten we de bordjes alsnog leeg. Deze vega variant is een stuk minder ‘bezwaarlijk’ dan de klassieke Franse variant. Maar minstens zo lekker.

Het recept trof ik in het boek ‘Groenten fermenteren’ van Velt. De pate wordt namelijk gemaakt met zuurkool. Zelf voegde ik er wat gedroogde en geweekte shi itake aan toe, daarmee krijg je een meer vlezige smaak en struktuur. Raak niet geïntimideerd door de lange lijst ingrediënten -het zijn voornamelijk kruiden- of de lange bereidingstijd – dat is vooral in de oven. Ik maakte mijn pate in een lage vuurvaste schaal (cocotte) met deksel, hierdoor droogt de pate niet uit. Mocht je dat niet hebben dan kun je ook een gewone ovenschaal gebruiken (of een cakeblik). Laat de pate goed afkoelen voor je ‘m eet, liefst met een gewicht erop, dan kruimelt het minder als je ‘m aansnijdt. Let op, dit recept is voor 1 kilo. Dat is een voorgerecht of eiwitcomponent bij de hoofdmaaltijd voor 8-10 personen!

Zuurkool pate – goed voor 1 kg

50 gr gedroogde shiitake (of andere paddenstoelen) en 100 gr oud brood overgieten met 350 gr heet water en minstens een half uur laten wellen. Oven voorverwarmen op 125 C

180 gr zonnebloempitten, 20 gr. krokante uitjes, 1 el edelgistvlokken, paar jeneverbessen, paar kruidnagels, snuf nootmuskaat, 0,5 tl (gerookte) paprikapoeder, 0,5 el gemberpoeder, 5 gr. zeezout en een tl Provençaalse kruiden. Alles mengen en (grof) malen.
de gewelde shiitake met brood ook malen
250 gr stevige tofu verkruimelen
Meng en kneed het zonnebloempitmengsel, de tofu, shiitake en brood mengsel met 150 gram gesneden zuurkool, 40 gram zachte boter, 1 ei en 200 gram zuurkoolsap (of bouillon) tot een smeuïge massa. (in het oorspronkelijke recept gaat er nog 100 gr olie bij maar ik heb het zonder problemen weggelaten)

Vet een vuurvaste pot in met wat olie en doe het patemengels erin, strijk de bovenkant glad en garneer eventueel met wat laurier of salieblaadjes. Bak in de warme oven (125 C) gedurende 3,5 uur. Het mengsel kan nog wat zacht zijn na het bakken. Laat het rustig afkoelen, eventueel met een gewicht erop (een plankje of bordje met een pak meel of zo) De volgende dag is het echt stevig en kun je het in plakken snijden. Serveer op een toastje of als voorgerecht met bv veldsla en cranberry saus als garnituur.

Ok, vind je bovenstaande pate toch nog wel erg bewerkelijk? Dan heb ik hier nog een supersimpel recept die bovendien ook nog eens vegan is (en niet eindeloos in de oven hoeft) Is het wel pate? Kweenie, maar wel lekker. Door de dadel zit het ‘zoetje’ er zelfs ook al in.

superSnelle pate met walnoten en een zoetje

1 groot blik linzen (uitlekgewicht 265 gram) afgespoeld en uitgelekt * 120 gram walnoten grof gehakt * 2 sjalotjes gesnipperd * 2 teentjes knoflook fijngehakt * 2 el citroensap * 2 à 3 el water * 2 snuffen zout * 2 medjoul dadels ontpit en in stukjes * versgemalen zwarte peper.

Mik alles in de keukenmachine en maal zo grof en fijn als je lekker vind.

Bon appétit!

Hou dit blog in de gaten voor meer feestgerechten deze maand….

Cashew – tofu spread

‘Mmmm, dit is de lekkerste vegan kaas die ik ooit geproefd heb’, zei een vriendin enthousiast toen ik haar dit smeersel liet proeven. Want ja, wat is het eigenlijk? Kaas die geen kaas is… , gemaakt van cashew en tofu. Ik blijf moeite hebben met goedbedoelde imitaties die nergens op lijken. Dan maar geen kaas (wat! horror!) Maar wat nou als het alternatief beter is dan het origineel (denk kruidenroomkaas als Paturain)? Niet alleen diervriendelijk en lactose-koemelk vrij, maar vooral verrukkelijk smaakt en simpel te maken. Dan is het een no-brainer, toch? _{-tenzij je natuurlijk een noten of soja allergie hebt…, heb je dat weer-}
Deze spread mag gewoon zichzelf zijn en ik noem ‘m:

Cashew-tofu spread

Het resultaat is dus een stevig kruiden room’kaasje’, _{verdorie zeg ik het toch!}*. Hou er rekening mee dat de cashew noten tenminste 4 uur geweekt worden (al kun je ze ook 10 min. in heet water koken als je het vergeten bent) en je het mengsel minstens 8 uur laat opstijven in de koelkast. Verder is het gewoon een kwestie van onderstaande ingrediënten door elkaar mengen en op smaak maken.

250 gr stevige tofu > uit laten lekken, droogdeppen en verkruimelen
70 gr cashewnoten (ongebrand en ongezouten) > geweekt of 10 min. gekookt > uit laten lekken (bewaar het water)
1 teen knoflook
1/2 tl zout of miso
4 flinke el citroensap of (appel)azijn
4 el water (ik gebruik het uitlekwater van de cashewnoten)
80 ml kokosolie (neutraal) > gesmolten
(verse) kruiden en eetbare bloemen

Pureer alles (behalve de kruiden) tot een gladde massa in keukenmachine, blender of met de staafmixer. Voeg indien nodig extra water toe. Meng dan pas de fijngesneden kruiden (en/of bloemen) erdoor zodat je de stukjes goed blijft zien. Bedek een kommetje met plastic folie en stort het mengsel erin. Strijk glad en laat het afgedekt in de koelkast opstijven. – je kunt het afgedekt minstens 2 weken in de koelkast bewaren-.

Serveer op brood of toastje. Ook lekker in warme gerechten als pasta of gepofte aardappel.

* Carla Wessels uit Zutphen noemt het gewoon VeganCaes. Deze zomer kun je bij haar lekkere Caesjes leren maken. En dat gaan we ook doen!
* Woon je wat verder weg of wil je je helemaal onderdompelen in het vegan kaas maken? Vanaf 26 juli tot 1 aug. is de (online) Vegan Cheese Summer Camp, georganiseerd door Cashewbert en Vegetus.

Tofu ‘kaas’ – broodbeleg

We moeten het hebben over tofu….

Eigenlijk is tofu een grote bedreiging voor de mensheid. Want al te vaak worden vegetariers en veganisten nog steeds geassocieerd met = tofuvreter, hippie, jaren ’70. En ja, dat lijkt niet een al te aantrekkelijk alternatief. Ik snap het, maar dat is natuurlijk allang achterhaald. Inmiddels wordt tofu allang erkend als perfect plantaardig alternatief voor dierlijke eiwitten en is vooral heel populair onder de Millennials. Want hè, we weten inmiddels allang dat we minder vlees moeten eten? En waarschijnlijk doe jij dat ook: voor je gezondheid, voor het klimaat, voor de dieren of voor een eerlijke voedselverdeling. Of gewoon omdat het steeds makkelijker wordt om lekker vegetarisch te eten: met hetzelfde gemak vervang je je hamburger door een vegaburger en die is vaak gemaakt van soja. En weet je, elke maaltijd zonder vlees telt mee! Als iedereen in Nederland 1 dag per week geen vlees eet hebben we alle klimaatdoelstellingen al gehaald. Hoe simpel is dat?

je hoeft geen vegetarier te zijn om vegetarisch te eten

Toch is het jammer om het daarbij te laten. Kant en klare vleesvervangers zijn meestal sterk bewerkt, veelal te zout, te vet en bevatten allerlei meuk. Gezondheidstechnisch niet de beste keuze. Back to the basics dus met tofu! Maar oh oh, wat een leed levert dat op. Want tofu smaakt natuurlijk nergens naar! Bovendien is de struktuur ook nog eens glad en ‘lillerig’. De meest gestelde vraag, ook van doorgewinterde vegetariers is: hoe maak je in vredesnaam tofu een beetje lekker klaar en kun je er nog meer mee dan in blokjes door de roerbakschotel

hoe maak je in vredesnaam tofu een beetje lekker klaar.

Tofu maak je van soja. Je haalt sojamelk uit de sojabonen en deze melk strem je vervolgens met zout. Vandaar ook het woord tofu wat staat voor boon (=to) en stremmen (=fu). Het is niet voor niks dat soja vaak gebruikt wordt in kant en klare vleesvervangers. De sojaboon overtreft alle producten, ook vlees en vis, met het hoge eiwitgehalte. Zelfs in het rijtje van peulvruchten staat de sojaboon ver bovenaan. Bovendien is het eiwit van zeer goede kwaliteit. De sojaboon is niet alleen rijk aan eiwitten, maar levert ook veel mineralen (zoals ijzer en calcium) en B-vitaminen. Bovendien bevatten sojabonen veel lecithine en dat verlaagt een te hoog cholestrolgehalte. De sojaboon wordt wel de koe van China genoemd: een goedkope bron van eiwitten.

tofu lijkt eerder op zachte kaas en wordt ook zo gemaakt en genoemd

Tofu maak je op dezelfde manier als zachte kaas en wordt ook wel sojakaas genoemd. Je kunt soja dus heel goed gebruiken op dezelfde manier als je ricotta, mascarpone, huttenkase of feta gebruikt. Bijvoorbeeld als broodbeleg, in de salade, pastasausen of in toetjes of gebak (bv cheesecake, chocolademousse of tiramisu). Voor de laatste gebruik je liefst de nog gladdere zijden tofu. Voor bijvoorbeeld broodbeleg of spread kiezen we de stevige variant die je ook in de gewone supermarkt aantreft:

Laat het blok tofu goed uitlekken (bv in keukenpapier met iets zwaars erop), verkruimel het blok met je handen. Nu is het een kwestie van smaken toevoegen:

beetje mayo (veganaise), mosterd, kappertjes/augurk en tuinkruiden
zongedroogde tomaten en/of geroosterde paprika fijnmaken, chili-, en (gerookte) paprikapoeder
uitje, knoflook, kerriepoeder (eerst een beetje bakken) > bak je de tofu mee dan krijg je een soort roerei
appelazijn, knoflookpoeder, citroensap en za’tar of een mix van tijm, oregano en rozemarijn

Van de laatste kruiden mix kun je ook heel goed een soort feta maken: snij de tofu in blokjes, voeg de mix toe en doe in een glazen pot. Dit overgiet je met goede olijfolie. laat tenminste 48 uur marineren in de koelkast.

‘We moeten het hebben over tofu’

Tijdens de nationale week zonder vlees 8 – 14 maart geef ik een webinar over het gebruik van vlees / kaas vervangers. Heb je een vraag hierover? Stel m dan hieronder. Of stuur naar info@keetmee.nl Meer info volgt….