Fladdervrijheid

– gastblog door Petra Essink –

half gevlogen sprintjes…

Dezelfde week waarin we in Nederland onze mondkapjes weer af mogen, mochten afgelopen maandag tienduizenden kippen voor het eerst sinds 22 oktober 2020 weer naar buiten. Tenminste, in 5 van de 20 regio’s. Vrijwel parallel aan de looptijd van onze coronamaatregelen hebben de dieren 8 maanden opgehokt gezeten vanwege een vogelgriep. Op het Biojournaal beschreef een kippenboer hoe de vrijlating eruitzag: “Nadat de deuren waren geopend trokken de kippen uit enthousiasme half gevlogen sprintjes.”

Bevrijd

Mensen en dieren worden ongelukkig van opgesloten zitten. Ze ervaren er angst en stress door. Gevoelens die bewezen funest zijn voor de gezondheid: de spanning gaat vastzitten in het lichaam en dat kan allerlei klachten veroorzaken, ook in de kippenlijfjes. Maar deze eerste zomerweek wordt gelukkig een deel van de kippen bevrijd (hopelijk volgen alle andere kippen snel!). En ook de mensen zijn weer vrij. Samen met de kippen fladderen we blij naar buiten. Álles kan weer, álles mag weer. Hoera! Tók, tók!…

maar voor hoelang?

Steeds meer mensen beseffen dat alles met elkaar samenhangt. De vier natuurrijken, de wereld van de mineralen, alle flora, fauna en het mensenrijk zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden en van elkaar doordrongen. Met de voeding die je tot je neemt verbind je je diepgaand met het plantenrijk, en eventueel ook het dierenrijk. Opgehokte kippen eten (of hun eieren), betekent dat je hun angst en frustratie meeverteert.

Fast-groei-food

Ook steeds meer voedingsplanten, zoals tomaten, paprika’s, komkommers en aardbeien, raken opgehokt in onze tijd. Ze groeien in klimaatkassen op substraatbodems, onder kunstlicht, ook ’s nachts. Met dichte ramen, soms hoog in flatgebouwen of in diepe kelders. Ze ontberen de oeroude uiteenzettingen met weersomstandigheden, verliezen hun houvast aan de seizoenen en krijgen infuusgewijs fast-groei-food toegediend. Bezoek van micro-organismen is streng verboden.

Snakken naar ruimte en frisse lucht

Het ligt voor de hand, vind ik, om je af te vragen wat het eten van deze voeding met onze gezondheid en ontwikkeling doet. Misschien is het effect niet direct meetbaar in de inhoudsstoffen van de planten, en ook niet in onze bloedwaarden… Maar, als opsluiting mensen en kippen doet snakken naar ruimte en frisse lucht, zou plantaardige voeding met ophokkwaliteit ons dan goed kunnen doen?!

een zonnige zomer gewenst, Petra Essink

Petra Essink schrijft en geeft les over Vitale voeding en is oa. auteur van het boek ‘Barstensvol Leven‘. In het najaar van 2021 geeft zij weer de cursus ‘Welke voeding houdt mij vitaal in tijden van verandering? Zes dinsdagavonden van 7 sept – 12 okt. in Zwolle: www.petraessink.nl/agenda

Ieder z’n tuin

‘Iedereen zou eigenlijk z’n eigen tuin moeten hebben‘, zei ik tegen tuinder Laurens toen we uitkeken op het veld. ‘Ja, snap jij dat nou, dat mensen niet gewoon hun eigen groente telen? Zo moeilijk is dat toch niet? Nou, dat was niet wat ik bedoelde.

Ik snap heel goed waarom mensen geen moestuin hebben. Ik heb het ook weleens geprobeerd hoor, zo’n tuin. Wat een gedoe. Staan net die zorgvuldig opgekweekte plantjes erin, heeft binnen no-time een heel leger naaktslakken de boel gereduceerd tot groene sprietjes. Nee, laat iemand anders maar lekker zwoegen, ik kom wel oogsten. Om dan die knisperverse groenten om te zetten in lekkere maaltijden.

‘Waarom zou je zelf gaan oogsten?’, vroeg de buurvrouw

toen ik haar vertelde over de nieuwe zelfoogsttuin. ‘Ze brengen het toch ook bijna voor de deur?’ Ja, daar had ze wel een punt, zeker toen het een paar dagen regende. Lekker dan, in de zeikregen met je fiets voor die paar groenten. Er zijn efficiëntere manieren om je boodschappen te doen en het is zeker niet goedkoper dan de buurtsuper met bonusaanbiedingen. En toch ben ik dat al snel vergeten als ik de tuin opkom (het wordt namelijk ook wel weer een keer droog).

“Juist omdat je het zo druk hebt met baan, studie en kinderen, zeg ik in gedachten tegen de buurvrouw, ‘En je de hele middag met je hoofd achter een scherm hebt gezeten. Je kinderen de groenten misschien wel eten als ze ze zelf geplukt hebben.

Rondje over de tuin

We doen een rondje over de tuin. De paksoi is helaas doorgeschoten, ik pluk de bloemetjes voor de salade. Kijk, er zijn peultjes, zegt Sander. Pluk maar lekker veel, het is te veel werk om in de groenten pakketten te doen. Ik ontmoet andere zelfoogsters en we wisselen recepten uit. De verse kruiden komen eraan, en er is heel veel knoflook. Als eerste gaan de bloemstengels in de pakketten met een mooie krul erin. Misschien is het nostalgie. Vroeger bij opa (ook een tuinder) liepen we ook altijd eerst een rondje door de tuin.

De tijd moet er zijn

Maar misschien is het niet waar, het moet er ook de tijd voor zijn. Een moestuin, zelfoogst-, of groentenabonnement kan ook stress opleveren. Net als voor sommige het elke dag weer bedenken en klaarmaken van je maaltijd. Vroeger kon ik me niet voorstellen dat ik een groentenabonnement zou afnemen van de bioboer. ‘Je wilt toch zelf bepalen wat je eet’. Want met een tuin is het maar afwachten wat je op je bord krijgt. Een reden waarom mensen ook weer afhaken na een tijdje: ‘we gooiden teveel groenten weg, de kinderen lustten het niet, het was teveel moeite.’ Bedenk dus goed waar je op instapt. Want de boer rekent op jou, als afnemer, ook als de paksoi is doorgeschoten. Net als jij op de boer kunt rekenen dat ‘ie in de zeikregen of juist hitte voor jou aan het werk is. (Nou ja, niet alleen voor jou hoor. ‘Kan ik mijn oud-collega’s mijn nieuwe kantoor laten zien, zegt Sander, terwijl hij met een wijds gebaar over de tuin wuift’).

Wij oogsten hier geluk

Er gelden andere regels op deze tuin die niks te maken hebben met winstmaximalisatie, efficientie, marktwerking en kiloknallers. Maar alles met direct contact met de teler, zorg voor de bodem, contact met de natuur, goede producten, aandacht, gemeenschapszin, menselijke maat. En durf ik het te zeggen: geluk? Want oh, wat kun je blij worden als je over zo’n veld wandelt. Bioboeren weten dat moeilijk te ‘vermarkten’, maar deze toekomstboeren slaagden daar goed in: ‘wij oogsten hier geluk‘.

Weet dus waar je aan begint…

Je hoeft natuurlijk niet perse deelnemer te worden van een zelfoogsttuin. Je kunt ook een groente abonnement nemen, groenten kopen in de boerderij winkel, aanhaken bij de Herenboeren, naar de markt gaan, fietsen voor je eten. Of je producten bestellen bij zoals hier in Deventer bij de lokale streekkruidenier De Gouden Pompoen. Die haalt de producten bij lokale tuinders en brengt ze bij je thuis. Kun je gelijk ook je andere boodschappen bestellen. Ieder z’n tuin. Misschien zit er bij jou ook wel een bioboer in de buurt?

Zaterdag 12 juni was er open tuin bij zelfoogsttuin de Overkant in Twello. De tuinderij biedt sinds kort de mogelijkheid tot zelf oogst. Je kunt ook een abonnement nemen of je groenten bestellen. De tuin is gevestigd op het land van zorgboerderij Sterrenland langs de Meermuidenseweg in Twello vlak langs de IJssel. Hier is de familie Margry al in 1979 begonnen met de teelt van biologische groenten. SInds 2020 worden de groenten door Laurens van Zwol en Sander Bakkenist geteeld en verzorgd. Dit voorjaar is de tuin verzelfstandigd en voortgezet onder de naam Biologische Tuinderij de Overkant.

Ei vrij?

‘En wat is er mis met de eitjes van mijn kippen?’, barstte de vrouw uit, ‘Mogen we dat ook al niet meer eten. Er mag tegenwoordig helemaal niks meer voor de vega politie op de stoep staat.’ Okeeee…. Enigszins beduusd, nam ik de flyer weer terug. Het leek ons wel ‘geinig’: na een vegetarisch kerstdiner een ‘ei-vrij’ paaslunch te organiseren. Alles stond in de steigers, we waren net bezig de promotiecampagne op te starten, toen Corona roet in het eten gooide en het hele feest niet door ging. De opmerking van de vrouw liet me echter niet los. ‘Wat is er eigenlijk mis met het eten van eieren, zeker als ze uit ‘betrouwbare bron’ komen?

vegetarisch of veganist

Vooropgesteld, ik eet eieren: elk weekend bij het ontbijt, als onderdeel van de warme maaltijd of in gebak. Ik ben wat je noemt een ‘lacto-ovo’ vegetarier. Dat wil zeggen dat ik in principe geen producten van gedode dieren eet zoals vlees en vis, en ook geen producten zoals gelatine (van huid of beenderen) en kaas (met kalfsstremsel). Mensen die helemaal geen vlees, vis en dierlijke producten (zoals zuivel, eieren en honing) eten en ook geen dierlijke producten (zoals leer en wol) gebruiken zijn “veganisten“.

Ik eet zelf dus wel zuivel, vooral in de vorm van yoghurt en in beperkte mate kaas (met vegetarisch stremsel, de kaas wordt natuurlijk wel gemaakt van melk) en roomboter. En eieren dus. Sommige voedingsstoffen zijn niet (vit. B12) of moeilijker (omega 3 vetzuren, calcium, ijzer) op te nemen uit plantaardige voedingsmiddelen of teveel bewerkt (margarine). Vandaar mijn keuze om wel een deel dierlijke producten te blijven eten. Ik snap ook het streven van veganisten om helemaal af te zien van elke vorm van exploitatie van dieren. Ieder zal voor zichtzelf moeten afwegen wat daarin acceptabel is.

Het blijft echter een compromis.

Persoonlijk heb ik dus niet zo’n bezwaar tegen het eten van eieren, zeker niet als ze van eigen kippen komen die lekker in de tuin scharrelen. Ik heb de afgelopen dagen in een huisje gebivakkeerd met een heerlijke ecologische tuin waar 2 kippen parmantig rondstapte. Ik heb echt genoten van deze prachtige beesten, die ook nog eens gezellig alle etensresten kwamen verwerken. Kippen hebben geen haan nodig om eieren te produceren, die zijn slechts nodig om de eieren te bevruchten om kuikentjes te produceren. Zolang je de eieren weghaalt, blijft de kip eieren leggen om haar ‘nest’ te vullen. Normaal heeft een kip max. 3 legsel per jaar, dat zijn 10-30 eieren. Een legkip legt gemiddeld 300 eieren. Dat is een enorme opgave ! Op kleine schaal kun je dat nog wel reguleren bijvoorbeeld door niet alle eieren op te eten en een deel van de eieren terug te voeren aan de kip.

Alternatief ?

Niet iedereen heeft echter de beschikking over een tuin waar je eigen kippen kunt houden. Het minst slechte alternatief is om in ieder geval biologische of bio-dynamische eieren te kopen: de kippen krijgen in ieder geval meer bewegingsruimte met beschutting, kunnen natuurlijk gedrag vertonen zoals het nemen van stofbaden, behouden hun snavels en leven in groepen. Maar vergis je niet: ook hier worden kippen natuurlijk gebruikt voor hun ‘legvermorgen’ en na 2 jaar afgedankt en komen ‘nutteloze’ haantjes niet voor. Bewust consumeren dus met en met mate. En waar mogelijk eieren vervangen door plantaardige alternatieven:

https://i0.wp.com/www.fodmapfoodies.nl/wp-content/uploads/2017/08/foto-egg-replacers-526x400.jpg?resize=526%2C400&ssl=1

Keetmee teevee over ei-vervanger

Geen ei meer te vinden? Of genoeg eieren gegeten met Pasen? Kijk wat je kunt gebruiken als ei-vervanger

Stem vork

Wanneer kom je in beweging? Als de pijn groot genoeg is? De woede. Of het verlangen?
Of als je weet waar je naartoe moet bewegen?

‘Het heeft geen zin om op de pijn knop te blijven drukken en berichten te blijven delen over hoe erg het is. Mensen die het niet willen horen, sluiten zich ervoor af. En de rest weet het inmiddels wel. Het is preken voor eigen parochie. Bovendien word ik er depressief van.’

‘Wat maakt mijn stem uit, Rutte gaat toch wel weer winnen. Je kunt het systeem niet bevechten. Ik ben toch geen wetenschapper, arts, politicus, techneut. Hoe moet ik het nu weten? Alles draait om geld en de macht. Wat moet ik met deze informatie als ik er toch niks aan kan doen. Het probleem is te groot, we gaan het niet redden met radiatorfolie plakken. Het tij is niet meer te keren. We zijn al f*cked.’

Tussen hoop en wanhoop

Voor de duidelijkheid, lieve mensen, ik citeer mezelf. En mijn eigen strijd tussen een gewoon fijn leven willen leiden als iedereen en gevoelens van blinde paniek en wanhoop als ik enigszins onder ogen zie in wat voor wereld we leven. Kom, kom dat valt toch wel mee? Er zijn toch ook heel veel mooie dingen in de wereld? En de mens is zo inventief, als we een wagentje op Mars kunnen zetten, kunnen we toch zeker wel onze eigen wereld redden? En wie zit er te wachten op mijn cynisme en angst. Niemand heeft er toch wat aan als ik depressief in de hoek ga zitten.

La la land

Je kunt lange tijd leven in La la land en ontkennen dat er iets aan de hand is of dat jij er iets mee te maken hebt. Maar, als er eenmaal groeiend gevoel van onbehagen is, dan laat zich dat niet makkelijk wegdrukken. Aan de andere kant kun je zodanig overweldigd worden door gevoelens van machteloosheid dat je verlamd raakt en ook daar schiet je niks mee op. Het kan zelfs destructieve vormen aannemen van depressie als het op jezelf gericht is of een bijtend cynisme waardoor je anderen van je vervreemd.

Je moet er doorheen, weet ik inmiddels.
Een manier vinden om wel de realiteit onder ogen te zien en een manier om het te verwerken. Om te erkennen dat je bang bent, verontrust of woedend en de pijn te voelen. De schoonheid van de natuur te zien en tegelijkertijd het verdriet om wat er allemaal kapot gaat. Pas dan ervaar je wat voor jou van waarde is, wat de moeite waard is om je druk om te maken, Kun je onderzoeken welke actie te nemen. Je zult ook ontdekken dat je niet alleen bent.

Helpt het?

Heeft het zin om te demonstreren, de zoveelste petitie te ondertekenen, te stemmen op een partij die toch niet gaat meeregeren, geen vlees te eten terwijl je weet dat het toch niet zo veel uithaalt?

When hope ends – action begins, zeggen de mensen van Extinction Rebellion.

Wat? What’s the point om actie te ondernemen als je geen hoop hebt dat je de door jou gewenste uitkomst gaat bereiken?

#notinmyname

‘Al is het maar om te laten zien dat er mensen zijn die het wel wat kan schelen’. Twee jaar geleden ging ik voor de allereerste keer in het 52ste jaar van mijn leven demonstreren. Omdat er vrijwel niets gebeurd was na het tekenen van het klimaatakkoord in Parijs 2015. Om het dedain waarmee scholieren van #fridaysforfuture werden weggezet, die daar terecht tegen ageerden. In 2015 dacht ik nog echt dat er wat ging veranderen, in 2019 was die hoop al behoorlijk vervlogen. En nu, 2021 aan de vooravond van de verkiezingen, staan we er slechter voor dan ooit. Het klimaat staat nauwelijks op de agenda van de politieke partijen. Hoe lang kun je roepen dat het twee voor 12 is, dat er nu echt wat moet gebeuren, dat het nog niet te laat is.

Klimaatalarm 2021

En toch deden we dat weer. Op zondag 14 maart klonk het klimaatalarm 2021, in 44 plaatsen in Nederland. Op pleinen en in huizen lieten 35.000 mensen van zich horen. Ook ik stond op de Brink in Deventer met 400 andere mensen, na de nodige interne tegenstribbelingen. Hebben we er iemand mee overtuigd om anders te gaan stemmen? Krijgen we nu wel een groener en eerlijker klimaatbeleid? Geen idee, ik denk het niet. Maar voor de mensen die daar stonden, of thuis via de live stream volgde maakte het wel uit. Het was mooi, ontroerend, verbindend en bemoedigend. En dat heeft een veel groter effect, dan dat ene uurtje op de Brink en de 400 mensen die daar stonden.

Stem elke dag met je vork

Moeten we nu allemaal op de barricade, op potten en pannen gaan slaan? Nee, dat hoeft natuurlijk niet, alhoewel het wel helpt om medestanders te treffen, te weten dat je er niet alleen voor staat. Belangrijk is dat je je stem wel laat horen, op momenten dat het ertoe doet, zoals verkiezingen. Maar nog belangrijker is wat je elke dag doet, welke keuzes je maakt en dat die in lijn zijn met wat je belangrijk vind. Je kunt elke dag kiezen voor een groener en eerlijker klimaatbeleid.

Je kunt elke dag stemmen met je vork: kies voor gezond voedsel, kies voor een eerlijke prijs voor de boer, kies voor biodiversiteit, kies voor het klimaat

Online INSPIRATIE ‘WEEK zonder vlees’

Door en voor Deventenaren!

Van 8 t/m 14 maart is het de nationale ‘week zonder vlees’ en wij doen mee! Samen met 5 ondernemers uit Deventer organiseert Duurzaamheidscentrum Deventer een inspirerende week vol leuke tips & tricks om je vingers bij af te likken. Elke dag komt één van de deelnemende ondernemers aan het woord voor jouw dagelijkse portie inspiratie omtrent minder vlees eten. Daarnaast komen ook leuke activiteiten en acties van de ondernemers voorbij! Dus meld je hier aan om op de hoogte te blijven.

Maandag: K.eetmee

“Wat doe ik met tofu? En 5 andere alternatieven voor vlees” – dat is waar Cathy Verschoor van K.eetmee zich op richt in haar webinar voor deze inspiratieweek. Cathy is natuurvoedingsdeskundige en natuurkok: ‘Een heel groot verschil dat je zelf kunt maken voor een duurzame wereld is te kiezen voor een zoveel mogelijk plantaardig dieet met verse, pure producten en het tegengaan van voedselverspilling,’ vertelt ze. ‘Je kipfilet vervangen door kipstuckjes of een andere vleesvervanger is een makkelijke en logische stap als je minder of geen vlees meer wilt eten. Maar wat als je verder wilt dan de vleesvervanger? Moet je dan tofu gaan eten? En hoe maak je dat dan klaar zodat het ook lékker is (en ook je partner en kinderen het lusten)? Daar gaat het webinar over.’ Het webinar is op woensdag 10 maart, van 20:00-20:30. Registreren kan hier.

Dinsdag: noPeanuts

Joliene van Es, van het Deventer bedrijf noPeanuts schrijft deze dag een blog, en daagt je op haar eigen website uit voor een Vega-Challenge voor de week erna, met vijf vega-recepten en een cadeautje voor wie een bestelling plaatst. ‘Dan ontvang je de ingrediënten en de recepten thuisbezorgd in Deventer’, vertelt Jolien. ‘Sinds de Support Your Locals actie in Deventer ben ik gaan beseffen dat er zoveel prachtige, duurzame, lekkere en eerlijke producten worden gemaakt in onze directe omgeving en dat deze de stad nauwelijks bereiken. Dat haal ik naar jouw keuken, zodat jij heel gemakkelijk kunt koken waar je zin in hebt!’

Woensdag: Munt&Marjolein

Woensdag publiceert voedingscoach Marjolein Cozijnsen een blog met tips om de overstap naar meer vegetarisch eten makkelijker te maken. Ze deelt ook een simpel en voedzaam vega recept, dat bovendien geschikt is om mee te nemen naar je werk. Ook heeft ze een actie waarbij mensen een gratis check van hun voedingspatroon kunnen winnen!

Donderdag: Groente van Zus

De zussen Anke en Carlijn runnen de biologische catering Groente van Zus. Zij hebben een vegetarische verrassingsborrelbox voor twee personen samengesteld speciaal voor deze ‘week zonder vlees’ voor een leuke prijs. Er is een beperkt aantal, dus bestel snel! Hou dus op deze dag het online evenement in de gaten. ‘Of Groente van Zus mee wil doen? Natuurlijk willen wij dat!’, zo reageerden de zussen. ‘Als cateringbedrijf met een focus op groenten én duurzaamheid, is een week geen vlees eten iets dat wij met alle liefde willen ondersteunen. Want elke stap die je zet, groot of klein, heeft een positieve invloed!’

Vrijdag: BioToko

Last but not least! Op vrijdag publiceren we een blog én kortingsactie van Thomas, de eigenaar van BioToko Deventer, die sinds december 2020 in Deventer gevestigd is. Hij werkt alleen met biologische producten. ‘Als er nieuwe gerechten worden ontwikkeld kiezen wij ervoor om een vegetarisch gerecht te bedenken,’ vertelt Thomas. ‘Met uitsluitend groenten, of met tahu of tempeh.’ De kortingsactie die we publiceren kun je gebruiken bij je volgende bestelling. Houd daarvoor het online evenement goed in de gaten!

Doe jij ook mee? Meld je hier aan voor het online evenement om op de hoogte te blijven van alle berichten! Geen Facebook? Ook alle acties en berichten worden gedeeld op Instagram.

Op voorraad

De eerste aankondigingen van bar winterweer waren nog maar net de ether ingeslingerd, of ja hoor de hamster reflex trad al in werking. Met als gevolg, lange rijen en lege schappen. Alsof de hongerwinter in aantocht is. Nu kan het natuurlijk geen kwaad om je enigszins voor te bereiden. Ten slotte kan het voorkomen dat je even niet door het barre winterweer heen wilt of kunt. Of dat je lokale kruidenier of favo restaurant niet in staat is om te bezorgen. Een beetje zelf-redzaamheid is dan wel prettig. Met een basis voorraad kun je je desnoods een paar weken redden. Dit is wat ik zelf meestal op voorraad heb:

Download voorraadljst

Groenten- fruit
Seizoensgroenten die nu beschikbaar zijn en die je zeker een aantal weken kunt bewaren, zijn: aardappelen; witte-, rode-, savooiekolen; wortel, pastinaak; knolselderij; rode bieten; (kool)rapen; pompoen; prei en uien. Fruit: appels en citrusfruit (sinaasappels en mandarijnen) en eventueel gedroogd fruit als snack of smaakmaker.

Granen
Voor de avondmaaltijd zorg je voor voldoende rijst, deegwaren (volkoren pasta of noedels) of andere (semi) granen als couscous, quinoa oid. Muesli voor in de yoghurt. Met meel/bloem in huis kun je zelfs je eigen brood, wraps of pannenkoeken bakken.

Eiwit
Met kaas, eieren, yoghurt of kwark kun je prima een week of meer toe, evenals tofu of tempeh. Noten, pitten en zaden mogen ook niet in de voorraadkast ontbreken. Maar een geweldige, bewaarbare eiwitbron zijn natuurlijk peulvruchten: bonen, erwten en linzen. Heb je geen zin om droogbonen vantevoren te weken en lang te koken, neem dan een potje. Of gebruik linzen, deze hoef je niet te wellen en zijn snel klaar.

Uiteraard heb je daar ook nog de nodige toevoegingen voor nodig als:

Kruiden, specerijen en andere smaakmakers als zout, suiker/honing, mosterd, azijn, tomatenpuree, bouillonblokje, citroensap, sojasaus, chili, knoflook(pasta) en gember (vers of siroop)

Olie en/of boter om mee te bakken of als dressing.

Met peulvruchten en wat wintergroenten maak je in een handomdraai deze

vegetarische erwtensoep of Turkse linzensoep.

Maak gelijk een forse pan. Je kunt deze goed in glazen potten invriezen (zorg ervoor dat er minstens 2-3 cm ruimte in de pot overblijft, zodat de vloeistof kan uitzetten bij bevriezing).

Insecten eten III

Zou jij ook insecten eten?
Deze week werd bekend dat het Europese Agentschap voor Voedselveiligheid (EFSA) als eerste meelwormen heeft goedgekeurd voor menselijke consumptie. Naar verwachting zullen er nog andere eetbare insectsoorten gaan volgen. Het klinkt revolutionair maar in veel landen is het eten van insecten traditioneel onderdeel van het menu. Zelf experimenteerde ik een aantal jaren geleden al met het klaarmaken en eten van meelwormen (zie bericht hieronder). Is dit iets wat je vaker zou eten, was mijn vraag ook toen. Het antwoord was een volmondig ‘ja’ want ik vond het echt lekker. En de meelwormen kunnen natuurlijk makkelijk verwerkt worden in allerlei voedingsmiddelen. Inmiddels ben ik er niet meer zo zeker van dat insecten in Nederland snel geaccepteerd zullen worden. En net als bij andere dierlijke eiwitbronnen, het is ook niet perse nodig. We hebben inmiddels een geweldig plantaardig alternatief: namelijk peulvruchten! Hier lees je het oorspronkelijke blog.

https://nos.nl/artikel/2364258-eu-geeft-groen-licht-voor-meelwormcurry-en-pasta.html

Nootjes met pootjes (insecten eten II)

Geplaatst op 9 november 2014|

1534760_10204051147737842_8388130941940701413_o — meelwormen in de pan

Stoer waren ze wel, de mee-eters van de aanschuiftafel in Deventer: de meelwormen die op het menu stonden gingen allemaal op! En dan heb ik het niet over een paar frummeltjes verstopt in een koekje, zoals ik zelf weleens eerder heb geprobeerd (zie insecten eten I). Of verwerkt in een burger zoals in de schappen van een grote supermarkt keten. Nee, dit was ‘hard-core’ insecten eten met duidelijk herkenbare wormen. Sommigen dachten dat ze zelfs nog bewogen maar dat was natuurlijk niet zo. De wormen waren ‘humaan gedood’ door ze in de vriezer te stoppen en daarna flink gebakken. De eerste hap is even slikken maar de wormen blijken echt lekker om te eten. ‘Het smaakt naar nootjes maar dan met pootjes’, volgens de website duurzaam insecten eten.

Het klaarmaken van de meelwormen is verrassend eenvoudig: je kunt ze eenvoudig door de olie en bloem wentelen en dan frituren. Ik bakte ze liever in de pan met een uitje, wat tomaatjes, peper/zout. Dat is alles!

Afgezien van een nieuwe eet ervaring, leverde de maaltijd ook veel ‘food for thought’ en vragen op: is het eten van wormen ook zielig, zoals een van de kleinste eters opmerkte; krijg je niet net zulke excessen als bij kweekvis; is dit iets wat je vaker zou eten? Het antwoord op de laatste vraag is wat mij betreft een volmondig ‘ja’. Als je perse dier wilt eten (en dat is niet echt noodzakelijk) is dit een heel goed en smakelijk alternatief.

Rest nog de vraag ‘hoe kom je eraan?’ Onze meelwormen waren ‘eigen kweek’. Hoe je dat doet kun je vinden op onderstaande site.

Alles wat je wilt weten over insecten eten – entomofagie. Met ervaringen en tips rondom het eten van het vlees van de toekomst: ‘fruits de terre’

Lekker lokaal

Zeg eens eerlijk, welk appeltje kies jij? Links of rechts? De linker is een regulier Gala appeltje uit de lokale supermarkt, de rechter een Svatava appel van een lokale biologische fruitkwekerij. Toegegeven, toen mijn lokale streekkruidenier deze appels bezorgde, fronste ik ook even de wenkbrauwen. Ik bedoel, er kan natuurlijk weleens wat mis gaan maar er zijn grenzen. Alvorens mijn beklag te doen, toch maar even de proef op de som nemen. Er kwam een prachtig, gaaf appeltje tevoorschijn onder de ruige schil: heerlijk fris zuur, maar niet te, en lekker stevig. ‘Het ziet er niet uit, maar is wel heel lekker’, was de conclusie.

‘t Is niet altijd wat het lijkt

Hoogstamfruit
De ´Svatava´ appel is genoemd naar een rivier in Tsjechië, die in Duitsland ontspringt. Het is een nieuw schurftolerant ras en daarom geschikt voor ecologische teelt. De appel is afkomstig van lokale biologisch fruitteler Hekkert uit Terwolde -op nog geen 10 km afstand van mijn huis- aan de overkant van de IJssel. Hekkert is gespecialiseerd in hoogstamfruit. Hoogstamboogaarden zijn van oudsher kenmerkend voor het rivierengebied maar zijn sinds de jaren vijftig praktisch uit het landschap verdwenen. Net als de grote diversiteit aan appelrassen. Laagstamteelten zijn lucratiever en het is nu eenmaal makkelijker (en goedkoper) om veel van hetzelfde te produceren. Dat lijkt efficiënt, maar is een groot risico voor de biodiversiteit.

Veel van hetzelfde
En zo kan het voorkomen dat er in de supermarkt eigenlijk altijd dezelfde soorten appels te vinden zijn. Ruim van tevoren worden prijs- en leveringsafspraken gemaakt met telers. Ze voldoen aan vastgestelde normen qua grootte, smaak en uiterlijk. Makkelijker voor het transport ook als alle appeltjes dezelfde grootte hebben, passen dezelfde hoeveelheden in een kist. Appels worden massaal uit Chili of Nieuw-Zeeland geïmporteerd ook als er in Nederland genoeg aanbod is. Supermarkten doen aan winstmaximalisatie, dus als het elders goedkoper kan dan gaan ze daarvoor. Voldoen ze niet aan de norm dan worden complete oogsten afgekeurd en weggegooid. Als daar in toenemende mate kritiek op komt, worden appeltjes herpakt en als ‘Buitenbeentjes’ verkocht. Geeft ons als consument toch het gevoel dat we goed bezig zijn.

Is dit cynisch? Het hele systeem is cynisch.
Want ondertussen worden we constant om de oren geslagen ‘dat biologisch te duur is’ of ‘de wereld niet kan voeden’ of erger nog ‘de consument er nu eenmaal om vraagt’.
Hûh, ik?

Eerlijk gezegd had ik hier vroeger geen benul van. Ik kocht altijd dezelfde, keiharde groene Granny Smith om zo te eten en Goudreinetten voor de taart. Geen idee dat er zoveel soorten zijn (alleen in Nederland al een kleine duizend variëteiten!) die soms alleen in een bepaalde streek groeien of maar beperkt aantal weken in het jaar te koop zijn.

‘Gaaf hè?’ zegt Erik de streekkruidenier, die ‘s avonds laat de boodschappen nog komt bezorgen, ‘De appels komen zo van de boom, ik zag ze nog hangen bij Hekkert’

Voldoening
En hiermee komen we bij iets waar ik vroeger ook geen benul van had: wat een enorm plezier en voldoening geeft het om te weten waar je eten vandaan komt; wat een ontdekkingen aan smaken en soorten. Hoe fijn is het te weten dat je bijdraagt aan een gezond systeem en niet aan eentje die de aarde uitput en kapot maakt. Maar vooral dat je een lokale ondernemer steunt met hart voor zijn/haar product en klanten en niet een anonieme multinational die alleen uit is op winst. Ik hoop dat veel mensen die afgelopen maanden misschien voor het eerst bij een lokale bio boer kwamen, dit ook ontdekt hebben.

Koop bio – koop lokaal en van het seizoen.

Niet alleen omdat het beter is voor de Aarde, maar voor ons allemaal.
En je er ook nog eens blij van wordt.

Hoop

Ai, wat een gewetensvraag. Voor het eerst weet ik niet wat ik moet antwoorden. Ik heb me opgegeven om online de documentaire ‘Kiss the ground’ te bekijken*. Vooraf vragen de makers een enquête in te vullen, en de eerste vraag is:

Agree or disagree. ‘I have hope that we will be able to solve climate change before it is too late’.

De documentaire begint met verteller ‘Woody Harrelson’, die zichzelf tegenwoordig activist noemt in plaats van acteur. ‘Ik geloof er niet meer in’, zegt hij, met z’n typisch Southern drawl om vervolgens de enige echte oplossing te noemen om de aarde en onszelf te redden: die ligt onder onze voeten namelijk in het herstel van de bodem. “Regenerative agriculture” ofwel herstellende landbouw heeft de potentie grote schommelingen in ons klimaat op te vangen, onze watervoorziening te herstellen en de wereld te voeden.

Trailer Kiss the Ground

Is de oplossing echt zo simpel? Gezond grond, gezonde plant, gezonde mensen, gezond klimaat.

Ik wist natuurlijk waar deze film over gaat en kan het niet anders dan het eens zijn met de makers. En toch, ook na het bekijken van de documentaire blijf ik met een dubbel gevoel achter. Het verhaal is natuurlijk niet nieuw. Ruim 10 jaar geleden keek ik voor het eerst een vergelijkbare documentaire ‘Dirt, the movie’. Het was mijn eerste kennismaking met de biologische landbouw. Voor zoveel mensen was dit al lang bekend! Ik weet nog hoe ik onder de indruk was (en ben!) van het herstellend vermogen van de natuur en hoe wij als mensen daarmee verbonden zijn.

Hoeveel films en documentaires heb ik sindsdien gezien? Zijn we al te laat? We weten het al lang en toch doen we onvoldoende om het tij te keren. De problemen lijken zo groot en overweldigend dat het moeilijk is niet de hoop te verliezen.

En toch.

Voor mij was 10 jaar geleden een gezondheids crisis reden om het roer om te gooien en een eerste stap te zetten. Net als nu velen het afgelopen jaar gedwongen zijn om stil te staan. Te bedenken wat belangrijk is in ons leven. Aan onze gezondheid te werken. De natuur in te trekken. Lokale ondernemers te steunen. Meer mensen dan ooit ontdekte de lokale bio boer en sloten zich aan bij voedselgemeenschappen.

We staan op de vooravond van een nieuw jaar. Als iets dit jaar duidelijk is geworden, is waar we als mensheid toe in staat zijn. Zowel in positieve als in negatieve zin. Of je nu een virus-, of klimaat ontkenner bent, of denkt dat en vaccin de ultime oplossing biedt.

Werken aan herstel, van jezelf en van de aarde, is altijd een goed idee.

Ik wens je een hoopvol nieuw jaar!

* -Dank je wel, Anne, Ellen en Wouter. Ik weet niet wie jullie zijn maar fijn dat jullie dit mogelijk gemaakt hebben voor degene die geen Netflix hebben!

Kerst rest

Stel nou dat je het kerst menu hebt gemaakt en nog zit met een rest pompoen, linzen, bieten, knolselderij, sinaasappeltaart (nou ja, dat laatste lijkt me sterk), dan maak je daar in een handomdraai weer een aantal nieuwe gerechten van. Broodbeleg is een natuurlijk favoriete manier om aan restverwerking te doen. Pompoensoep, ligt ook voor de hand, of een curry. Met een broodje erbij of wat rijst heb je weer een volledige maaltijd.

Een basis (vegetarische) maaltijd bestaat namelijk uit: groen(te) – graan – boon. Hou deze drie in je achterhoofd en ga hiermee varieren.

Download hier 5 basisrecepten om eindeloos mee te varieren:Download

Groen

Groen –mag uiteraard ook een andere kleur zijn-: Neem een willekeurige groente of datgene wat je nog voorhanden hebt. Dat kan gekookt of ongekookt zijn.

graan

Bij graan denken we vaak alleen aan tarwe (brood) of rijst maar er zijn nog heel veel andere soorten of verschijningsvormen. Graan gebruiken we ook als: wraps, tortilla, couscous, havermout, pannenkoeken, muffins, pap, (hartige of zoete) taart, snack (popcorn!) etc.

bonen

Met bonen bedoel ik alle peulvruchten (erwten, bonen en linzen), deze gebruik je in de vegetarische en veganistische keuken als eiwitbron. Ook hier kun je veel meer kanten op dan je zo op het eerst gezicht zou denken: linzengehaktbrood – dip – tempeh!

Hier heb je mijn favoriete rest recepten van het kerstmaal (zonder naar de winkel te moeten):

Zoet toetje van rode biet of pompoen (rauw of gekookt)
Doe de pompoen/biet in de blender met wat dadels (zonder pit!), 1 dl slagroom, sap van 1 sinaasappel, wat yoghurt en pureer tot alles heel glad is; maak op smaak met kaneel, snufje zout, gember(siroop). Voeg extra dadel of agavesiroop toe als je het wat zoeter wilt.
Knolselderij ‘carbonara’:
Maak de knolselderij puree eventueel iets dunner met groentenbouillon of slagroom en gebruik m als groentensaus bij de (wortel)pasta. Garneer met gefrituurde salieblaadjes.
Gehacktbrood van linzen
Neem ongeveer 250 gr. gekookte linzen en 250 gr. gekookte rijst. Fruit een ui met wat knoflook, rasp een wortel. Stamp het geheel eventueel een beetje fijn zodat het een samenhangende massa wordt, maak op smaak met tomatenpuree, kruiden, peper/zout). Verwarm de oven voor op 180 graden. Stort het mengsel in een langwerpige cakevorm of andere bakvorm en bak het gehaktbrood 45 minuten à 1 uur tot de bovenkant een beetje bruin is geworden. Laat het brood minstens 15 minuten afkoelen en op smaak komen, of laat het helemaal afkoelen en serveer het op kamertemperatuur. Stort het op een bord en snijd het in plakjes.
No crap flat bread:
Gelijke delen bloem en gekookte pompoen (of aardappel). Prak met een vork en meng de bloem erdoor heen. Verdeel in stukken en rol uit tot plat deegstuk: bak in droge (grill)pan 1- 1 1/2 aan beide zijden.