Het leven hoeft niet ingewikkeld te zijn. Combineer een groente, graan en een boon en je hebt de meest simpele versie van een volwaardige vegetarisch (en veganistische) maaltijd. Voeg er een dressing aan toe met kruiden die passen bij de groenten en creëer je eigen wereldgerecht. Serveer er eventueel een groene salade bij.
Tja, wat doe je dan als je als vegetarische eko kok gaat koken op een biologisch melkvee bedrijf? Dan gebruiken we de producten van het bedrijf, natuurlijk, maar dan ook helemaal. Dus: het vlees, de melk, het graan/brood en de aardappels die op de Ekoboerderij Arink voortgebracht worden*. De seizoensgroenten waren een mix van ‘oud en nieuw’ ofwel winter bewaargroenten, fris lentegroen en zoveel mogelijk verse kruiden en bloemen uit de tuin.
Het boerderij diner vond plaats in het kader van het project biodyneren van de BD-Vereniging. Vooraf aan de maaltijd krijgen de gasten een rondleiding over het bedrijf. Tijdens het diner vertelt de kok welke afwegingen er gemaakt worden om de producten optimaal op het bord te krijgen. Dit jaar doen zo’n twintig boerderijen mee aan het project. – Kijk hier voor meer informatie en data-
En hoe ziet zo’n menu er dan uit als de belangrijkste producten van het bedrijf (rund)vlees en melk zijn en je de principes van de natuurvoeding – vers, puur, eerlijk, duurzaam– hanteert?
Menu
Ontvangst
Welkomstdrankje gemaakt van melkwei (overgehouden van het maken van panir)
Amuse van rode biet en hangop (uitgelekte yoghurt)
Lentesalade met asperges, raapsteel en radijs en eetbare bloemen
Aardappelpuree met blokjes zoete aardappel
Dessert
Amandel-sinaasappeltaartje
Vega of vegan?
Heel vaak wordt gedacht dat de natuurvoeding vegetarisch of veganistisch is. Dat is niet persé zo. In het kader van de duurzaamheid is het uitgangspunt wel zoveel mogelijk plantaardig. Voor een volwaardig dieet is het raadzaam om zowel dierlijke als plantaardige eiwitten te eten of anders aan te vullen met supplementen. Helaas zijn plantaardige alternatieven vaak overbewerkt en niet echt duurzaam te noemen. Zelf kies ik er voor vegetarisch te eten en mijn dierlijke eiwitten te halen uit ei, yoghurt en (spaarzaam) kaas. Zo krijg ik toch voldoende voedingstoffen binnen en hoeven er geen dieren gedood te worden voor mijn dieet. Of wel?
Er zit namelijk wel een flinke adder onder het gras of liever gezegd meerdere. Koeien produceren alleen maar melk als ze kalveren en dat doen ze natuurlijk niet vrijwillig. En die melk is natuurlijk niet voor humane consumptie maar ‘eigenlijk’ bedoeld voor het kalf. Die op haar beurt weer alleen opgefokt wordt om nog meer melk te produceren. De stiertjes produceren geen melk en gaan direct de destructie in (want nutteloos) of worden na 8 maanden geslacht voor het vlees. Dit vlees gaat bijna allemaal naar het buitenland, omdat in Nederland relatief weinig kalfsvlees wordt gegeten. In de intensieve veehouderij leidt dit tot onvoorstelbaar dierenleed waarbij koeien letterlijk uitgemolken worden, afgedankt als ze niks meer opleveren en tijdens hun leven nauwelijks hun natuureigen gedrag kunnen vertonen.
geen kalf = geen melk
Gelukkig gaat het er bij de extensieve veehouderij, zoals bij Arink heel anders aan toe maar ook hier geldt: geen kalf = geen melk. Het gedode dier zit niet in je melk of kaas maar is indirect wel gedood voor je kaas. Dus, als je melk / yoghurt gebruikt, is vaak het argument, dan moet je ook het vlees eten.
Ik ben het daar niet mee eens: dierlijk eiwit zoals rundvlees is een kostbaar goed en is enorm belastend voor ons milieu (methaan uitstoot, landgebruik). We kunnen ons niet veroorloven daar lichtzinnig mee om te gaan. Bovendien is de hoeveelheid eiwitten die we consumeren veel hoger dan nodig en gewenst. Mijn zuivelgebruik wordt dus meer dan gecompenseerd door de vleesconsumptie van anderen het is niet nodig daar nog meer vlees tegenover te zetten.
Een ecologisch duurzame melkveehouderij, zoals bij Arink, is alleen mogelijk als we onze vlees-, melk- en kaasconsumptie heel drastisch omlaagbrengen
Voor ons menu hebben we ervoor gekozen om de melk om te zetten in verse kaas (panir) naast het rundvlees. Kaas is weliswaar vegetarisch** maar is net zo inefficient als vlees: voor 1 kg vlees is ~ 5 kg planten nodig en voor 1 kg kaas ~10 liter melk. Panir, ofwel verse kaas, is dan de meest ecologische keuze. Het is makkelijk zelf te maken en je houdt ongeveer 2,5 kg kaas over van 10 liter melk. Het uitlekvocht, de wei, ziet er een beetje groenig uit. Het bevat hele waardevolle voedingsstoffen zoals alle B-vitamines. Dat gaan we natuurlijk niet weggooien! Je kunt het vocht heel goed gebruiken als basis voor soep, pannenkoekenbeslag of om graan in te koken. In ons menu hebben we de melkwei ook gebruikt voor het welkomstdrankje. Het bleek verrassend lekker! De rest ging in de soep, de curry en naar de varkens!
* Belangrijkste filosofie van de Ekoboerderij Arink is zoveel mogelijk een natuurlijk systeem volgen. Gebruik maken robuuste rassen en systemen zodat je geen ‘kunst’grepen hoeft toe te passen en zoveel mogelijk de kringlopen sluiten. Veevoer wordt op eigen grond verbouwd: de koeien grazen een gras-klaver mengsel en krijgen granen (rogge-haver) als krachtvoer. Het stro wordt vervolgens gebruikt als strooisel en rest graan gebruikt om brood van te bakken. De melk wordt grotendeels verzuiveld of als rauwe tapmelk verkocht in de boerderijwinkel waar ook het rundvlees te verkrijgen is. Lees hier meer over de filosofie achter de boerderij .
** Niet alle kaas is vegetarisch. Soms wordt lebmaag van een kalf gebruikt om te stremmen en ja, die moet eerst dood zijn voor je dat kunt gebruiken. Wij gebruiken yoghurt of citroenssap om de panir te maken.
De voedselprijzen op de wereld markt schijnen gedaald te zijn maar daar merken we bij de kassa nog vrij weinig van. De prijzen voor voedingsmiddelen lagen in februari ’23 in Nederland zelfs 15,1 procent hoger dan een jaar eerder! Ok, aan de prijzen in de winkel kun je weinig doen. Maar we kunnen er wel voor zorgen dat we het voedsel wat we hebben niet verspillen. En met een beetje creativiteit ben je nog beter uit ook!
Haal meer uit je voedsel zonder in te leveren op kwaliteit.
Besparen, minderen, hand op de knip. Erg gezellig klinkt het niet allemaal. We zijn al snel geneigd om in te leveren op kwaliteit in plaats van kwantiteit want eten moet je toch. Dan maar geen bio, en wel B-merken en aanbiedingen waardoor de fabrikant bepaalt wat we eten. Maar we kunnen wel degelijk meer uit ons voedsel halen zonder in te leveren. Door zelf te maken in plaats van kant en klare producten te kopen – en nee, dat hoeft niet altijd meer tijd te kosten. Of om voedsel niet te verspillen. Wist je dat we per persoon zo’n 34 kilo per jaar aan voedsel weggooien? Zonde toch? Met name brood en zuivel verdwijnt vaak in de prullenbak.
Zo maakte ik met wat oud brood en een pak yoghurt die al ver over datum – maar nog prima eetbaar – was, dit verrukkelijke bietentaartje! Toegegeven ik had óók geen zin om door de regen naar de winkel te fietsen dus dit was dubbel meegenomen.
Bietentaartje
De bodem maakte ik door het het fijn te malen en dan te mengen met gesmolten boter / kokosvet totdat je een enigszins samenhangend mengsel hebt. Het is lekker om door het kruim kruiden te mengen, gehakte noten en/of kaas of edelgist. Omdat de vulling redelijk vochtig is, bak ik de bodem voor in de oven.
De yoghurt laat ik tenminste een uur uitlekken zodat ik een romige, dikke substantie heb. Je kunt natuurlijk ook direct kwark of stand-yoghurt gebruiken.
De biet rasp ik grof en (samen met een geraspte appel) smoor ik deze zo’n 20 minuten in een pannetje zodat het al gaar en zacht is.
Haal de bodem uit de oven. en laat een beetje afkoelen. Schep de uitgelekte yoghurt door het bieten / appel mengsel door elkaar en maak op smaak met peper/zout, gember. Vul vervolgens de bodem met het mengsel en bak af in de oven op 175C (ong 20 min)
Een mooie zomeravond. Een lange tafel letterlijk in de tuin met uitzicht op de gewassen die op je bord liggen. Gezellige mensen. Mooie gesprekken. Smakelijke gerechten die voor een groot deel ter plekke worden klaargemaakt. Heel veel beter kan het niet, toch?
Althans, dat vinden tuinders Sander & Laurens van de biologische Tuinderij de Overkant en kok Cathy van Keetmee. Vanaf het begin van zelfoogsttuin ‘De Overkant’ delen zij hun passie om verse, lokaal geteelde groenten op het bord van de consument te krijgen.
De tuinders dragen zorg voor het voeden en verzorgen van de bodem zodat deze robuuste en gezonde groenten voortbrengt. De kok laat zien hoe je deze goed op je bord krijgt zodat je jezelf er goed mee kunt voeden. Kom je het deze zomer met ons ervaren? Er staan 3 tuindiners gepland: in juni, juli en augustus telkens op vrijdagmiddag.
Na het ontvangst geven de tuinders een rondleiding op de tuin. Zij laten zien welke gewassen er worden geteeld en wat de specifieke kenmerken zijn van deze tuin en de grond. Ook vertellen ze welke keuzes er worden gemaakt bij de teelt.
Ondertussen is kok Cathy druk bezig de laatste hand te leggen aan het eten. Samen met vrijwilligers van de tuin zorgen we ervoor dat de groentes van de tuin omgetoverd worden tot smakelijke gerechten. Een groot deel van de gerechten wordt ter plekke klaargemaakt in de leemoven en buitenkeuken.
Het koken en eten vindt dus plaats in de buitenlucht. Met uitzondering van noodweer, proberen we het zoveel mogelijk door te laten gaan. Passende kleding, goed gemutstheid en enige flexibiliteit zijn dus wel gewenst.
Kosten: €35,- pppk Kinderen zijn van harte welkom. Tot 12 jaar voor de helft van de prijs.
Alle data: vrijdag 16 juni, 14 juli en 25 augustus vanaf 16:00 uur.
Meer info:keetmee@gmail.com Reserveren: gratis via eventbrite (zie onder) Voor het betaalgemak sturen we voorafgaand het diner een betaalverzoek.
De tuindiners zijn onderdeel van een initiatief van de bd vereniging: Biodynamisch Dineren. Kijk hier voor alle data en initiatieven. www.bdvereniging.nl/biodynamisch-dineren
‘Ik ga even in de bergversnelling’, riep ik naar mijn medewandelaar. We waren uitgekomen op een steile helling. Gestaag kleine stapjes nemend, werkte ik mezelf naar boven. Blik op de ondergrond zodat ik niet zou struikelen, handen op de rug, rustig doorademend. Terwijl ik daarmee bezig was, schoot het door me heen wat een verschil het was met hoe ik vroeger de berg zou hebben ‘genomen’: in een spurt naar boven rennen (of ergens halverwege stranden) en dan halfdood neervallen en weer op adem proberen te komen.
Was ik sneller? Vroeger wel misschien. Maar het kost veel tijd om weer bij te komen en verder te gaan. Het heeft lang geduurd voor ik door had dat het niet nodig is om mezelf helemaal uit te putten om ergens te komen.
Dat het anders kon, wist ik al wel. Tijdens mijn studie maakte ik regelmatig meerdaagse wandeltochten in de Ardennen met studiegenoten. Eèn vriendin liep bij steile hellingen zig-zaggend naar boven. –Hûh, zo loop je toch 2 keer de afstand– En toen ze me inhaalde terwijl ik zat uit te hijgen langs het pad, stelde ze doodleuk voor om even thee te zetten. – Wat, hier, kan dat dan? Moeten we niet eerst naar boven?- Het bleek dat je dat gewoon zelf mag bepalen! Het is namelijk best aangenaam om halverwege een grote inspanning even bij te komen en voor jezelf te zorgen.
‘I don’t know where I am going but I am on my way!’ Alice
Ging ik dat na deze ervaring een volgende keer ook zelf doen? Nou, nee natuurlijk want ik was niet zoals deze vriendin. – Dezelfde die tijdens een tentamenweek ’s middags doodleuk naar het strand ging omdat ze de stof alleen nog even door hoefde te kijken. Ze had het tentamen natuurlijk allang geleerd. Djeez, bloedirritant.-
Is het altijd beter om bedaard de helling te nemen? Ook niet. Ik weet namelijk hoe leuk het is om keihard een berg op te rennen en te kijken hoever je kunt komen. Of om ergens aan te beginnen zonder dat je precies weet waar je uit gaat komen. Maar het is niet altijd nodig of handig. Als de berg te hoog is bijvoorbeeld, want dan trek je het domweg niet. Of je begint er al niet aan. Dan is het fijn als je leert schakelen.
Je hoeft niet altijd te doen wat je altijd al deed want dan krijg je wat je altijd al kreeg
Wil je ook vaker ‘koken zonder vlees’? Dan kan het leuk zijn om mee te doen met een initiatief als ‘de Nationale week zonder vlees (en zuivel)’. Je laat een week lang het vlees staan, om te kijken hoe dat bevalt en waar je tegenaan loopt. Ondertussen krijg je allerlei tips, recepten en inspiratie. Ook voor mensen die al (regelmatig) vegetarisch eten een leuke manier om nieuwe inspiratie op te doen. Wat ik wel jammer vind, is dat er vaak vleesvervangers gepromoot worden. En dat is helemaal niet nodig. Je kunt prima koken zonder vleesvervanger!
Nationale week zonder vlees
De ‘Nationale week zonder vlees‘ is geïnitieerd door Hippe Vegetarier Isabel Boerdam. Geen vlees consumeren, als is het maar een week, verlaagt de milieudruk van je voeding aanzienlijk. Je bespaart bijvoorbeeld op de uitstoot van broeikasgassen die bijdragen aan klimaatverandering en watergebruik en uiteraard op dierenleed.
Wanneer je als volwassene deze week geen vlees en zuivel eet bespaar je wel 193 liter water en 80 kilometer autorijden. Dat is 18% minder water en 41% minder kilometer autorijden aan CO2 uitstoot dan iemand die wél vlees en zuivel eet!
bron: week zonder vlees website
Carne vale
De week zonder vlees is niet voor niks begin maart georganiseerd. We zitten namelijk midden in de vastentijd: deze is van Aswoensdag (na carnaval) tot aan de Pasen en duurt in totaal 40 dagen. In de Katholieke kerk betekende dat in de vastentijd afgezien werd van vlees en soms ook zuivel. Carnaval zou afkomstig zijn van carne vale – ofwel ‘vaarwel aan het vlees’). Tegenwoordig wordt dat meer meer zo strikt gehanteerd, maar het kan geen kwaad om je eetgewoonten af en toe eens onder de loep te nemen. En dergelijke initiatieven (evenals de vele aanbiedingen voor vleesvervangers in de winkels!) kunnen je net dat zetje geven om weer eens wat anders te proberen.
Zelf heb ik altijd een beetje moeite met de term ‘vleesvervanger’ (vleesopvolger las ik laatst), want wat bedoelen we daar nu eigenlijk precies mee? En moet vlees wel vervangen worden? En zijn vleesvervangers ‘gezonder’ dan vlees, zoals veel mensen denken.
Vleesvervanger
Een vleesvervanger kan de smaak, textuur en vorm benaderen van vlees. Het lijkt op iets wat je al kent (burger, worstje, gehakt) en is daarom makkelijk in te passen in je maaltijd. Daarmee is het niet perse gezond of qua voedingswaarde hetzelfde als vlees. Veel vleesvervangers die je in de supermarkt aantreft zijn zwaar bewerkt en bevatten ook veel zout en andere toevoegingen. De meer traditionele ‘vleesvervangers’ (zoals tofu, tempeh en seitan) zijn weinig bewerkt en volwaardige eiwitbronnen die al eeuwen in bijvoorbeeld Aziatische landen tot het standaard menu behoren. Je moet ze wel weten klaar te maken want deze pure eiwitten smaken van zichzelf naar niks.
–Eiwitten smaken naar niks – je moet ze lekker maken–
Niet nodig
Heb je een menu rijk aan peulvruchten en/of noten, dan is een vleesvervanger niet nodig. Om de smaak, textuur en vorm van vlees te benaderen, kun je gebruik maken van de volgende technieken die ook bij het bereiden van vlees worden toegepast:
goed kruiden, gebruik bv ‘vleeskruiden’ of rooksmaak (gerookte paprikapoeder)
grillen of bakken
let op de ‘bite’, gebruik bv paddenstoelen voor een vleesachtige structuur en umami (hartige) smaak (niet zozeer voor de voedingswaarde)
wees niet te bang voor tekorten. De hoeveelheid dierlijke eiwit die we met z’n alle consumeren is veel meer dan nodig of wenselijk. Dus een beetje minder kan echt geen kwaad.
varieer en combineer en laat je inspireren door de vele (nieuwe) producten op de markt en ga vooral op avontuur
Het allergrootste voordeel van een dag, een week of langer zonder vlees is natuurlijk de milieu impact en het verminderen van dierenleed. Let je daarbij ook nog een beetje op de samenstelling en herkomst dan heb je een voedingspatroon die op vele fronten superieur is. Bovendien verruim je je kookrepertoire aanzienlijk. win-win-win!
(bio) Dynamisch Dineren op de (Eko)boerderij zaterdag 29 april a.s.
Laten zien hoe het anders kan: zonder kunstmest, gif en ander kunstgrepen. Dat doen ze graag op ekoboerderij Arink in de Achterhoek. Met veel plezier vertellen John en Lianne over hun kudde van Fries-Hollandse melkkoeien en ander vlees-, en kleinvee op de boerderij. En hoe je koe en bedrijf in balans houdt zonder antibiotica en voer van eigen land. Gaandeweg is de boerderij verbreed en verduurzaamd met als sluitstuk Biotel Achterhoek: een mooi plek om te overnachten en het boerderij leven te ervaren.
Laten zien hoe het anders kan, doen ook eko-koks Irma Vreeman en Cathy Verschoor. Irma kookte jarenlang wekelijks bij het Biotel, zoveel mogelijk met producten van het bedrijf en directe omgeving. Cathy werkt onder naam K.eetmee aan ‘goede voeding op alle fronten’ o.a. als docent en groene cateraar.
Boer en koks slaan de handen ineen en verzorgen op zaterdag 29 april een dynamisch diner waarbij beiden uitleg geven over de totstandkoming van de producten en gerechten op het bord. De ingrediënten van het diner komen grotendeels van de Ekoboerderij Arink en andere biologisch-(dynamische) boerderijen uit de regio.
Datum en tijd: zaterdag 29 april. Ontvangst om half 5, gevolgd door rondleiding op het bedrijf Locatie: Ekoboerderij Arink / Biotel Achterhoek. Gasteveldsdijk 6,7137 PD Lievelde
Kosten: €55,- p.p. inclusief 1 welkomstdrankje
Informatie en reserveren: reserveren via eventbrite (zie onder) of mail naar: info@keetmee.nl nb wilt u na afloop van het diner blijven overnachten in het Biotel? Dan kunt u dit direct mailen info@biotelachterhoek.nl, telefonisch contact opnemen of het contact formulier op de website invullen.
*biodynamische diners zijn een initiatief van de BD vereniging. Kijk op de agenda voor alle diners.
Tering hè, schrik jij ook iedere keer als je bij de kassa staat? Na de olie zijn de prijzen van met name boter, melk, kaas en eieren de lucht in geschoten. – voor het eerst dat de eieren bij de boerderij/biowinkel goedkoper waren dan bij de reguliere supermarkt!- Maar ook brood, vlees en groenten zijn fors duurder geworden. Voorlopig is dat nog niet afgelopen, waarschuwt de topman van Unilever, ondanks de mega winst van dat bedrijf.
Ontluisterend
Tuurlijk oorlog in Oekraine, energieprijzen, grondstoftekorten, vogelgriep (ja, nog steeds!) drijven de prijzen op en die rekening komt bij de consument te liggen. Ontluisterend was het wel dat in dezelfde week dat de grote bedrijven (Unilever, Ahold, Shell en andere concerns) hun mega winsten publiceerden, bij mij in de supermarkt een inzameling plaatsvond van de voedselbank. Op de vraag of de winst niet te hoog is, gezien de problemen bij sommige huishoudens om de rekeningen te betalen, zei de topman van Unilever: ‘onze aandeelhouders zijn voor een groot deel ook gewone mensen.’
Ok, ik kan hier heel veel cynische opmerkingen over maken en een rant beginnen over het kapitalistische systeem, winstmaximalisatie, maatschappelijk verantwoord ondernemen (ook nog zo eentje) moreel besef. Maar ik ga het niet doen. Jij wordt er niet blij van en ik ook niet. En inmiddels weten we wel wat ons te doen staat, toch?
Koop bij je lokale groente/melk boer – kies voor seizoensgroenten – eet meer plantaardig en minder vlees(vervangers) – kook zelf
Maar dat is toch niet persé goedkoper, Keet, hoor ik je denken? Nou, ik durf de stelling aan dat levensmiddelen die je zelf klaarmaakt een stuk goedkoper en gezonder zijn dan een kant en klaar bewerkt product. Bovendien knap je er mentaal enorm van op als je je spullen koopt bij iemand ‘who gives a sh*t’. En dat is ook wat waard!
Okee, back to cooking. Mijn groenten van de week is aardpeer, want die kreeg ik van een vriendin en we zeggen nooit nee tegen gekregen groenten. En denk je nu hûh, aardpeer? Dan heb je vast geen -vrienden met een- moestuin of een biologisch groentenpakket. Lees hier meer over de basisbereiding van de aardpeer, ook wel Topinamboer of fartichoke genoemd. Wij gaan hier voor de gratin van aardpeer met andere wintergroenten naar keuze. Makkelijk om vantevoren klaar te maken.
Gratin van aardpeer
Combineer de aardpeer met andere wintergroenten zoals: pompoen, pastinaak, zoete aardappel, rammenas, knolselderij en (groene of witte) kool. Met vegan varianten.
Neem gelijke hoeveelheden van de wintergroenten, boen ze schoon en snij in flinterdunne plakken (4 x 250 gram is genoeg voor een flinke ovenschaal).
Zet de slagroom op een laag vuur. Maak de knoflook schoon en laat dit trekken in de room met de laurierblaadjes, paar takjes rozemarijn/tijm en een klontje boter. Dit laatste helpt om de gratin steviger te maken. Verwijder de kruidentakjes.
Maak de gratin door telkens een laag groenten te bedekken met een beetje geraspte kaas (of hummus), peper/zout. fijngehakte salieblaadjes en het slagroommengsel.
Maal de zonnebloempitten fijn met de edelgist en broodkruim. Meng dit met het laatste beetje kaas en doe dit als laatste laag op de schotel.
Bak de gratin de eerste 30 minuten afgedekt met bakpapier. Verwijder daarna het papier en bak nog 30 minuten tot de kaas licht gekleurd is en de groenten gaar.
Notities
Om te voorkomen dat de gratin te nat wordt en/of uit elkaar valt: Laat je hem helemaal afkoelen. Bedek weer met bakpapier en leg er iets zwaars op, bv een paar pakken suiker. Hierna kun je de gratin makkelijk in stukken snijden en voor gebruik eventueel weer opwarmen in de oven. Koud eten als hapje kan ook!
Nori is een eetbaar zeewier dat gedroogd is en in bladen geperst. De vellen zijn dun en rafelig en hebben een donkergroene tot zelfs zwarte kleur. We kennen Nori vooral als omhulsel van de sushi, maar er is veel meer mee te doen. Maak er bijvoorbeeld supersnel deze hartige snack van in de oven.
Als je goed kijkt zie je dat de norivellen een gladde en een ruwe kant hebben. ALs je de Nori vellen roostert dan versterk je de smaak en worden ze lekker knapperig. Rooster de Nori aan de ruwe kant door ze boven een gasvlammetje te houden. Je ziet dat de bijna zwarte kleur dan diepgroen wordt. Knip of kruimel de nori en voeg als smaakmaker en garnering toe aan bv ramen, salade of (miso)soep. Of plak* een reepje nori rond een blokje tofu en bak crispy in de pan. – Check dit geweldige recept met Teryaki saus! –
De nori chips zijn eenvoudig en snel te maken in de oven (zie recept onder). Je kunt de vellen ook roosteren in een (grill)pan, op de Koreaanse manier: Bestrijk de vellen met olie. Leg het eerste vel met de doffe kant naar beneden in de pan en druk met een platte spatel aan. Leg na 15 seconden het tweede vel met de doffe kant naar boven op het eerste vel. Draai na 15 seconden om. Zo ligt het tweede vel met de doffe kant naar beneden. Leg nu het derde vel met de doffe kant naar boven op het vel en draai. Herhaal dit tot alle vellen 15 seconden gebakken zijn. In Korea noemen ze de zeewiervellen Gim. -recept terrasana –
*Nori kun je dichtplakken door het uiteinde een beetje vochtig te maken.
Crispy nori chips met sesam
Superlekkere, hartige en gezonde snack van zeewier. Je kunt ze kant en klaar kopen maar zijn zo simpel om zelf te maken!
Verwarm de oven voor op 160 graden en leg een vel bakpapier op een bakplaat.
Neem de nori vellen en leg ze met de ruwe kant naar boven. Meng de sojasaus met de sesamolie en bestrijk de norivellen er mee met behulp van een bakkwastje. – de vellen goed doordrenken, ze gaan een beetje omkrullen, dat is goed-
Knip de vellen in kleine stukjes en leg ze op de bakplaat. Strooi de sesamzaadjes erover.
Bak de nori stukjes 5-8 minuten in de oven.
Laat de stukjes op een rooster afkoelen.
Notities
Eet als snackje of serveer bij een maaltijd. Ook lekker in ramen of misosoep!
Bewaar de chips in een luchtdichte doos.
We wensen het elkaar toe: een goede gezondheid. Voor het nieuwe jaar, een verjaardag of na een flinke niesbui. Maar, wat is dat eigenlijk? En wanneer is iets gezond? Het blijkt er heel erg van af te hangen welke benadering je hanteert. Lees hier een pleidooi voor een holistisch en positief perspectief.
Is dit nou gezond?
Als ik een workshop fermenteren geef, krijg ik steevast de volgende reacties: “O ja, fermenteren is gezond want probiotica en goed voor darmen” tot “Gefermenteerd eten bevat toch veel zout en dat is slecht, dus is het ongezond”. Ze hebben allemaal gelijk, ‘t is maar hoe je het bekijkt. Een product is van zichzelf niet per se gezond. Het hangt ervan af hoeveel of hoe vaak je het eet. Of waarmee je het vergelijkt. Gezond en gezondheid blijven ingewikkelde begrippen.
Het hangt ervan af hoeveel of hoe vaak je het eet. Of waarmee je het vergelijkt.
Gezond voedingspatroon
Iedereen voelt op zijn klompen aan dat een appeltje voor de dorst gezonder is dan frisdrank (want veel suiker). Tien appels eten is dan weer niet zo gezond en dat doe je als je de appel perst – er gaan 1 ½ tot 2 kilo appels in een liter. Vers geperst, ongefilterd appelsap is dan weer beter dan sap uit een pak (want met vezels!). En sap uit een pak is beter dan frisdrank, want in appelsap zitten tenminste nog wat vitaminen en mineralen. Maar het aller gezondst is dus de appel, tenzij je daar allergisch voor bent natuurlijk …
Een product is gezond als het bijdraagt aan een gezond voedingspatroon. En een gezond voedingspatroon draagt bij aan een goede gezondheid.
Het lijkt alsof er veel controverse bestaat over wat een gezond voedingspatroon is. In de praktijk valt dat reuze mee. Over het algemeen is iedereen het er wel over eens dat groenten en fruit tot een gezond voedingspatroon behoren, evenals noten, pitten en zaden en voldoende (plantaardige) eiwitten. Daarnaast is het van belang dat we producten niet te veel bewerken, dat we er geen voedingsstoffen uithalen (dus liever volkoren dan wit) en er ook geen stoffen, zoals conserveermiddelen, aan toevoegen. Tenslotte is het zaak een gezond gewicht te behouden, ofwel niet te veel en niet te weinig te eten.
In de woorden van Michael Pollan: “Eet echt eten. Niet te veel. Vooral planten.”
In zijn Pleidooi voor echt eten, geeft Pollan dit als kortste antwoord op de vraag wat wij als mensen moeten eten om optimaal gezond te blijven. In dit boek ageert hij ook tegen het ‘stofjes denken’ en tegen producten die worden aangeprezen omdat ze vezels bevatten of juist geen vet of suiker. De huidige discussie over de Nutri-Score is een goed voorbeeld van de verwarring die dat op kan leveren. Nutri-Score kijkt naar de voedingsstoffen en losse ingrediënten en geeft op basis daarvan een beoordeling variërend van donkergroen (A) tot rood (E). Zo komt het voor dat Cola light een Nutri-Score B heeft (want minder suiker dan gewone cola) en dat is dezelfde score als halfvolle melk krijgt.
Ik denk dat de gezondste keuze het product is waar zo’n score vooral niet op hoeft te staan.
Goede gezondheid
Voor een goede gezondheid is er meer nodig dan een gezond voedingspatroon en een gezond gewicht. Voldoende beweging, ontspanning, slaap en het vermijden van stress en schadelijke stoffen (als alcohol, tabak of drugs), zijn allemaal essentieel voor een goede geestelijke en lichamelijke gezondheid. Dat geeft ons nog steeds geen antwoord op de vraag wat gezondheid nu eigenlijk is.
Volgens de WHO (World Health Organization – Wereldgezondheidsorganisatie) is gezondheid meer dan een goed functioneren van lichaam en geest. Zij spreekt zelfs van een
‘toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en maatschappelijk welzijn en niet slechts de afwezigheid van ziekte of andere lichamelijke gebreken’.
Ga er maar aanstaan! Met deze definitie is niemand ooit gezond! Het stamt uit een tijd (1949) waarin men vooral te maken had met infectieziekten, die bestreden konden worden met antibiotica. Tegenwoordig hebben we te maken met heel andere aandoeningen die veelal chronisch van aard zijn of kunnen worden zoals kanker, obesitas, diabetes en hart-, en vaatziekten. Dit vergt een andere benadering dan alles op alles zetten om de definitie van gezondheid te halen. De definitie van de WHO wordt tegenwoordig alom gezien als te statisch en achterhaald omdat zij te veel gericht is op ziekte en medicalisering in de hand werkt.
Gezondheid als middel om je leven vorm te geven.
Positieve gezondheid
Een van de aanjagers van een nieuwe definitie en benadering van het begrip gezondheid is de huisarts en onderzoeker Machteld Huber. Tijdens een ziekte aan het begin van haar carrière ontdekte ze dat zij zelf grote invloed had op haar herstel. Zij introduceerde in 2012 het concept ‘positieve gezondheid’ in Nederland. Hierin wordt gezondheid niet meer gezien als de afwezigheid van ziekte, maar als
‘het vermogen van mensen om met de fysieke, emotionele en sociale levens uitdagingen om te gaan en zoveel mogelijk eigen regie te voeren’.
Het begrip gezondheid krijgt hiermee een heel andere invulling: in plaats van een einddoel is gezondheid een middel om je leven vorm te geven. Werken aan gezondheid is dan ons vermogen trainen om met veranderende omstandigheden om te gaan. Het is een completere en positieve benadering van gezond en gezondheid. Dat kunnen we in de huidige tijd goed gebruiken!
Ik wens je een gezond nieuw jaar! Cathy Verschoor – Keetmee.nl
* Nutri-Score is een voedselkeuzelogo voor levensmiddelen. Het doel van het logo is om consumenten gezondere keuzes te laten maken bij hun aankopen binnen een productgroep. Bron: wikipedia
Dit artikel is eind 2022 in uitgebreidere vorm verschenen in Permacultuur Magazine nr 29 met als thema ‘gezondheid’.
